Gezien: Nils Frahm & Hauschka, LUX, Nijmegen

Pianomuziek. Ik stipte het recent al even aan bij het artikel over Ólafur Arnalds. Je zou kunnen zeggen dat dit het definitief begin is van het ouder worden als je het mooi gaat vinden, maar gelukkig hebben we het dan nog niet over het relatief standaard genre van de klassieke muziek, maar praten we over pianomuziek met – eh – een twist. Of noem het neo-klassiek. Maar misschien is het wel een algemene trend. Volgens Doornroosje: “De laatste vijf jaar is er een opvallende heropleving van pianomuziek door jonge klassieke en/of klassiek-geïnspireerde muzikanten/componisten.” Je ziet dan ook vaker dit soort artiesten op de diverse festivals. Voor fijnproevers dan. Mag ik dat zeggen? Ja dat mag ik. Enfin. Feit is dat we het thuis steeds vaker opzetten, mits je natuurlijk in de juiste gemoedstoestand bent. Naast Ólafur Arnalds staan Peter Broderick, Dakota Suite en Ludovico Einaudi op onze playlists, maar ook Nils Frahm en Hauschka. En die gaven afgelopen donderdagavond een optreden in LUX in Nijmegen, georganiseerd door Doornroosje. Opvallend was eigenlijk dat er in de vrijwel uitverkochte zaal ook veel jongere mensen zaten. Klassiek lijkt wel weer hip te worden en als het zo gebracht wordt vind ik dat wel begrijpelijk.

Nils Frahm uit Berlijn leerde piano spelen van één van de laatste studenten van Tsjaikovski. Volgens de beschrijving speelt hij melancholiek en lichtelijk romantisch klinkende neo-klassiek of minimaal klassiek pianowerk, met een invloed van Keith Jarrett. Hij schaart zich daarmee in het rijtje Max Richter, Library Tapes en Sylvain Chauveau. Vanavond start Nils Frahm in het mooie theater van LUX in Nijmegen met één noot die hij repeterend aanslaat, vervolgens speelt met het volume, waarna er langzaam andere piano noten doorheen worden gevlochten. Als het mooie, subtiele spel er echt doorheen komt levert dat een mooi contrast op. Nils Frahm speelt met de verschillende emoties die een piano kan herbergen en dat levert boeiende composities op. Na het eerste nummer blijkt er een snaar in de piano niet helemaal lekker te lopen en duikt hij in de piano om het euvel te verhelpen. “Ik denk dat Hauschka iets met de piano heeft gedaan”, grapt hij, waarna hij vervolgt met zijn gepassioneerde en gefocuste spel. Bij een nummer bespeelt Nils Frahm met zijn linkerhand de elektrische piano op links en met zijn andere hand de vleugel op rechts. Je ziet dan alleen zijn rug, maar het is mooi om te zien hoe hij beide instrumenten tegelijk bespeelt. Bij een ander nummer wordt de synthesizer ingezet voor een reeks diepe klanken wat weer een mooie afwisseling vormt met de klassieke piano. Misschien is het wel de kunst van het weglaten, Nils Frahm komt goed tot de essentie en neemt je daarin mee in een boeiend verhaal door de diverse kleuren die de composities herbergen. Simpelweg prachtig en boeiend. Als afsluiter speelt hij nog een nummer met (ik dacht) Martin Heyne, die op de elektrische piano meespeelt in een wat meer uptempo en licht opgefokt pianostuk. Na het optreden rent Nils Frahm naar de merchandise en verkoopt zijn spullen als warme broodjes. Het enthousiasme van het publiek is dan ook geheel terecht.

Hauschka komt uit Düsseldorf en zijn echte naam is Volker Bertelmann. Hij stond afgelopen zomer nog op de-Affaire, het festival op en rond het Valkhof in Nijmegen tijdens de vierdaagsefeesten. De organisatie had toen wel een gewaagde gok genomen om deze innovatieve pianist gewoon op de afsluitende avond op het hoofdpodium te programmeren. Een openluchtpodium dus. Het was een heel aardig en bijzonder concert, maar het is ook niet gek dat Hauschka in de setting van LUX veel beter uit de verf komt. Het spel komt een stuk subtieler over en het is beter te horen en te zien welke bijzondere fratsen hij allemaal uithaalt met de klassieke vleugel. Allerlei voorwerpen en apparaten liggen op en/of hangen aan de snaren van de piano waarmee de meest interessante klanken bij elkaar komen; alsof je luistert naar een rijk orkest. En dat noemen we dan een “prepared piano”. Vergeleken met Nils Frahm ligt de focus veel meer op het ritme van de diverse tonen en worden er regelmatig allerlei geluidseffecten aangebracht. Volgens de beschrijving van dit optreden toont zijn werk vaak gelijkenissen met het minimalisme van Steve Reich, Philip Glass, Jóhann Jóhannsson of Michael Nyman. In die zin kun je inderdaad niet spreken van een standaard pianoconcert. De verschillende patronen schuiven in de composities langzaam heen en weer. Bij het laatste nummer gebruikt Hauschka zijn inmiddels beroemde pingpongballen, die meestuiteren bij het aanslaan van de diverse pianosnaren. Het gebruik van de piano is bij Haushka dus niet alleen erg boeiend om te horen, maar ook om te zien.

Mooi allemaal. Woensdag weer een stuk heftigere muziek in Doornroosje. Ook leuk. Ken je overigens nog meer van dit soort mooie eigentijdse pianomuziek, dan waarderen we het zeer als je dat even in de comments zet. Je bent immers nooit te oud voor nieuwe muziek, nietwaar?