Gezien: Nils Frahm, LUX, Nijmegen

Neoklassiek pianist Nils Frahm heeft zo ongeveer zijn halve studio meegesleept vanuit Berlijn naar LUX in Nijmegen. Het concert – georganiseerd door Doornroosje – is dan ook een speciale. Een ‘missie’ zoals hij het zelf noemt. In deze ‘Recording Tour’ neemt hij alle negen concerten op en het kan dus gebeuren dat er een opname zal verschijnen op een nieuw album van de Duitser. Zoals hij zelf schrijft: ‘I love recording and I love playing live too, so always when I’m on tour I miss being in the studio recording. And when I’m recording I miss playing live and see you guys and play for you.’  Vorig jaar stond Nils Frahm zelf nog in het voorprogramma van Hauschka – ook in LUX, vandaag neemt hij Greg Haines mee.

Buiten dondert en bliksemt het, maar daar is in LUX niets van te merken. De zaal is toch nog uitverkocht geraakt en het publiek kijkt naar een boeiende opstelling van piano’s, apparatuur en licht. Sober maar vertrouwd. Het lichtplan vanavond is subliem, zelfs een enkele lichtbron pakt de juiste sfeer. De drie gloeilampen die boven de piano’s hangen zijn simpel maar doeltreffend. Het is net zoals met de muziek vanavond, doorgaans sober, maar sfeervol. Het raken van de juiste snaar wordt tot kunst verheven.

Greg Haines komt wat schuchter over als hij zichzelf voorstelt maar kweekt daarmee direct sympathie. In vergelijking met Frahm zoekt hij iets meer de combinatie met zijn elektronische apparatuur. In het begin is dat nog spaarzaam, van simpele echo’s tot subtiele herhalingen. Het pianospel zoekt ergens de afwisseling in repeterende patronen (Philip Glass-achtig werk, bijna psychedelisch werkend) en verstilde toetsaanslagen. Het publiek houdt zijn adem in en dat moet ook haast wel. Iedereen is netjes stil, de muziek staat niet heel hard, en elk kuchje is te horen en klinkt soms zelfs alsof er een bom ontploft. Je durft je kont niet te keren vanwege het gekraak van je stoel. Zeer interessant vind ik op een gegeven moment hoe mooi het geluid achter op het podium van de rookmachine voor een passend surround-effect zorgt. Later in de set bouwt Haines met zijn elektronische apparatuur juist een indrukwekkende geluidswal op. Ineens komen er dikke drones langs, diepe slagen, passende ritmes, en psychedelische effecten die aan krautrock of een band als The Orb doen denken. Behoorlijk indrukwekkend, maar ik hou ook wel van die dynamiek. In de toegift volgt dan nog een kort pianowerkje dat zelfs iets meer emotie in zich draagt. Greg Haines moeten we dus maar eens in de gaten gaan houden.

Vergeleken met Haines valt direct op hoe Nils Frahm meer beweegt. Hij legt zijn gevoel wat duidelijker in de toetsaanslagen. Omzichtig. Die ontroerende noot weet hij dan wat vaker te vinden tussen het experimentele werk. Dat resulteert in wat meer emotie, kleur en melodie zonder Greg Haines te diskwalificeren. Het is het verschil in nuance en aanpak tussen de twee heren. Haines speelt wat killer, koeler, het voelt wat vaker verlaten, eenzaam, vervreemdend.

Net zoals Haines is Frahm ook al een sympathieke vent en maakt veel grapjes met het publiek (wie zegt dat Duitsers geen gevoel voor humor kunnen hebben?) Naast een vleugel heeft hij er een piano staan die makkelijk mee te nemen was (maar enorm lastig speelt volgens Frahm, die dat zegt nadat het publiek een keer mag kiezen waarop hij zal gaan spelen), een elektrische piano en een synthesizer. Hij gebruikt duidelijk minder elektronische effecten dan Haines, maar houdt misschien ook wel meer van de puurheid van de piano. Zo had hij eens vilt voor de pianosnaren gedaan, in eerste instantie om de buren ’s nachts niet te storen, maar hij vond het erg mooi klinken op deze manier. Door de microfoon diep in de piano te plaatsen nam hij ook allerlei andere subtiele geluiden op. Het toepasselijk getitelde (en bejubelde album) Felt is dan ook een mooi en subtiel album waarbij dus bewust van die geluiden zijn te horen. Zo ook in LUX vanavond vind hij het prima die achtergrondgeluiden, zo vertelt hij. Als je wilt kuchen? Geen probleem. Het hoort er bij, en dan kun je jezelf mooi terughoren op de opnames. In de hoek van het podium worden de opnames ook daadwerkelijk gemaakt met MacBooks, maar vooral cassettebandjes, want die geven zo’n fijn geluid aldus Frahm, al weet hij ook niet goed waarom. Was dit Martyn Heyne aan dat tafeltje, die ook nog een nummer met Haines en Frahm meespeelde? Enfin, terug naar het begin.

Nils Frahm start met een experiment waarbij hij de drie piano’s gebruikt, stukjes opneemt en laat herhalen. Dat het ritme niet gelijk loopt tussen de samples zal de bedoeling zijn en toch klinkt het niet heel chaotisch. Goed, ook Nils Frahm houdt natuurlijk wel van experimenteel spel, en daar komen we ook voor. Ik hoef echt geen melodieus klassiek werkje te horen van Bach of Mozart. Maar wat mooier wordt het toch met “Said And Done” van het album The Bells, met die kenmerkende herhalende aanslag op een pianotoets in het begin – ook dat werkt lichtelijk psychedelisch (of neurotisch, zo u wilt) – om daarna melancholisch in te vallen met de andere tonen waardoor zich een prachtig kunstwerk ontvouwt. Daarna speelt Nils Frahm nog werk van diverse albums en hij lijkt de diverse pianowerken hier en daar toch flink te rekken, te improviseren en allerlei stukken aan elkaar te knopen. Het publiek hangt aan zijn lippen, de tijd vliegt voorbij en we krijgen nog een indrukwekkende toegift te zien waar opeens nog het bloedmooie “Ambre” voorbij komt, voor mij hét schoolvoorbeeld van hoe een paar ogenschijnlijk simpele noten in een bepaalde volgorde (en met gevoel gespeeld uiteraard) zo diep kunnen raken. Misschien wel mijn favoriete nummer van Frahm daardoor. Zo’n uur en drie kwartier later is het concert afgelopen en de tijd is dan ook voorbij gevlogen. Een adembenemend concert van twee bevlogen artiesten. Chapeau!

Marcel Krijgsman heeft overigens veel mooiere foto’s: check ze hier.

5 gedachten over “Gezien: Nils Frahm, LUX, Nijmegen”

  1. Meer dan een half jaar ’te laat’ maak ik als Nijmegenaar en ‘zielsverwant’ via internet kennis met Nils. En ik vraag me af, waar was ík die avond !?
    Jsolco

  2. Pingback: De 40 beste concerten van 2012 « Tbeest's Blog

  3. Pingback: Gezien: Nils Frahm, Doornroosje, Nijmegen | t-beest's blog

  4. Pingback: Gezien: Nils Frahm, TivoliVredenburg, Utrecht | t-beest's blog

  5. Pingback: Gezien: Nils Frahm, TivoliVredenburg, Utrecht – t-beest

Reacties zijn gesloten.

Scroll naar boven