Gezien: FortaRock 2012, Nijmegen

FortaRock begon in 2009 als relatief klein maar knus eendaags metalfestival in het pittoreske park Brakkenstein in Nijmegen aan een mooi avontuur. Daar vlakbij het sportcentrum van de Radboud universiteit, op een steenworp afstand van een botanische tuin, werd de droom van de organisatie gerealiseerd: een eigen metalfestival. FortaRock ontstond in de voormalige Nijmeegse melk- en sappenfabriek Fortapak (zo lezen we in de Volkskrant) waar Robert Korstanje – de zoon van de directeur –  het bedrijf al aardig wist te vermaken met metal op bedrijfsfeestjes, en zo het personeel – inclusief zijn vader – wist aan te steken met zijn voorliefde voor metal. Het idee van een eigen festival ontstond in 2005, toen ze in de auto zaten, op de terugweg van een concert van System of a Down.

De familie Korstanje zocht de samenwerking met poppodium Doornroosje. Ze besloten eerst maar eens een aantal clubshows te organiseren in Doornroosje waarvoor FortaRock BV werd opgericht. En dat werd een succes. De eerste avond onder de vlag van FortaRock was op 17 mei 2006 met Textures en Gojira in een bomvolle zaal in Doornroosje (lees hier). Daarna volgden vele optredens in Doornroosje, en nog steeds vinden er regelmatig goede shows plaats in Doornroosje en Merleyn onder de FortaRock vlag. Vanaf 2007 werd er ook een metalavond georganiseerd tijdens de zomerfeesten (rondom de vierdaagse wandeltocht), door een podium te hosten tijdens het gratis toegankelijke festival de-Affaire. Daar konden ze alvast mooi oefenen voor een openluchtfestival. (Overigens zijn er voor de 2012 editie ook alvast fijne bands geboekt, zoals Baroness, Ufomammut en Red Fang; te zien op zaterdag 14 juli).

Het eerste echte eigen FortaRock festival in park Brakkenstein was in 2009 een feit, met bands als Death Angel, Moonspell, Meshuggah, The Dillinger Escape Plan, Candlemass en als ‘verrassingsact’ The Devil’s Blood. Het festival groeide door in de laatste jaren en raakte dit jaar – niet geheel onverwachts – uitverkocht met een droom line-up door acts als Slayer, Anthrax, Machine Head, Lamb of God, Meshuggah en Trivium te boeken. Helaas kon ik er in 2010 en 2011 niet bij zijn – het was toen tegelijk met Rock Werchter – maar dit jaar schoof de organisatie opnieuw met de datum (net als in 2009) waardoor ik er dit jaar – godzijdank overigens – wel bij kon zijn met deze killer-uitvoering van het festival, met iets van zes acts die ik nog wel eens een keer wilde zien optreden. Een topdag op voorhand. Hieronder een sfeerverslag, opdat ik het niet allemaal vergeet. Zou zonde zijn.

Dik 7.500  zwartgeklede bezoekers treffen het vandaag in het park. Het is goed weer. Het is droog, en het is warmer dan een week eerder nog werd voorspeld. (Veel mazzel ook, want een dag later zou het weer gaan regenen en duikelde de temperatuur weer omlaag). Bij de ingang heb ik een langzame rij te pakken. De security is op dit tijdstip nog erg secuur met het zoeken naar foute voorwerpen en verboden genotsmiddelen waardoor het nog best lang duurt voordat ik die laatste 10 meter naar het terrein kan overbruggen. Als er een paar joekels van joints worden gevonden bij iemand voor me en de beste man daar een beetje moeilijk over begint te doen, schuif ik maar gauw naar een andere rij – die loopt wel door. Niet dat ik iets bij me heb overigens…. Eenmaal binnen is het een oase van rust op deze prachtlocatie. De tent-stage staat te blaken in de zon recht voor me, en op rechts zie ik dat ze – in tegenstelling tot in 2009 – een heel veld extra erbij hebben gepakt voor het hoofdpodium. Lijkt me geen onnodige luxe met dit soort grote bands. Toch leuk om te zien hoe het festival zo letterlijk is gegroeid, hoewel je de hele dag niet het idee hebt dat het erg massaal of druk is. Nu is de gemiddelde metalfan sowieso erg relaxed, dus dat komt meestal wel goed. Muntjes 2.40 Euro, vrij standaard tegenwoordig voor een festival, al blijft het niet echt goedkoop. Het weerhoudt ons er niet van om de kas van FortaRock te spekken (vooral met grote bekers bier van 1.5 muntje natuurlijk), want zo duur waren die entreekaartjes nou ook weer niet voor zo’n stapel bekende metal-acts bij elkaar.

Het is nog bijzonder rustig als de stilte wordt verstoord door het Franse Benighted, die woest van start gaat met een prima potje deathmetal in de tent. De band was eerder dit jaar nog aanwezig op Neurotic Deathfest in Tilburg, en eind vorig jaar hadden ze ook een plekje op Eindhoven Metal Meeting. De grunts van de blootvoetse zanger gaan opvallend soepel van diepe grunts naar hoge screams, ondersteund door strakke drums, dikke riffs en lekkere breaks. Het duurt dan ook niet lang voor de eerste circle pit een feit is. Het geluid staat behoorlijk goed, al zou dat niet de hele dag zo zijn. Vooral het hoofdpodium heeft vandaag te kampen met wat problemen om een goede mix en een goed volume te vinden, hoewel dat misschien ook te maken heeft met de geldende geluidslimieten en het vinden van de juiste balans om daaraan te voldoen.

Vervolgens gaan we op tijd klaarstaan voor de eerste band op het hoofdpodium. De IJslandse band Sólstafir is een beetje de vreemde eend in de bijt vandaag met een soort van post-countryrock of black-westernmetal style muziek; of noem het relatief rustige post-metal met sporadische opvliegers. Ook goed. De uitwaaierende gitaren doen mij dus bij vlagen denken aan van die country-achtige gitaarlicks, al maak je die vergelijking al snel als er zo’n lange vent met imposante snor en cowboyhoed vlak voor je staat te gitaren. De heren zijn dan ook wel erg hip en cool gekleed. Zwart en leer voeren de boventoon en de bassist heeft een paar parmantige staartjes die onder zijn hoed zwengelen. De zanger/gitarist draagt een donkere zonnebril en rossige baard. De zang is niet direct het sterkste van de band, nogal rauw en niet geheel van het zuiverste soort, terwijl de muziek wel van aangename klasse is. Lange, geslepen, donkere nummers (slechts een nummertje of vier komen langs – waaronder het dik tien minuten durende openingsnummer “Ljós í Stormi”) die zowel loom als woest kunnen zijn en vast nóg beter tot hun recht zullen komen in een klein donker zaaltje, zoals ongetwijfeld eerder dit jaar op het Roadburn festival. Maar vandaag treft het toch ook doel op Fortarock, voor wie open staat voor een wat ander geluid vandaag dan. Een van de verrassingen toch van vandaag. En dan zeuren we maar verder niet over die fijn brullende en ratelende bas die nauwelijks te horen is, en het wat zoetige nummer “Fjara” dat bij vlagen meer aan een songfestivalnummer doet denken. Ondanks die kleine haperingen gaan we deze nieuwe helden voortaan op de voet volgen. En we komen ze sneller tegen dan we denken. Later op de avond zijn de heren namelijk gewoon op het terrein te vinden…

We hangen bij het hoofdpodium voor Devin Townsend Project uit Canada. Devin Townsend is een van mijn grootste metalhelden sinds zijn tijd bij Strapping Young Lad, dus dit optreden wilde ik zeker niet missen. Na een rondje op de metalmarkt (ik heb er nog nooit iets gekocht geloof ik, maar ik draag dan ook geen metaal) en een bezoek aan de bar, gaan we dus maar op tijd en frontaal vooraan staan. Vlakbij een fan met een Ziltoid handpop overigens, die de boel lekker opwarmt met guitige headbang bewegingen, tot vermaak van het aanwezige publiek. Ook Devin Townsend ziet het op een gegeven moment aan de zijkant en hij lacht en zwaait vriendelijk en goedgemutst terug. Nu is Devin toch al zo’n vrolijk gestoorde vent, dus een optreden van hem is altijd vermakelijk. Hij neemt zichzelf niet al te serieus en dat is in dit genre soms wel een verademing. Toch is zijn muziek geen grap. De meester zelf zet knappe en boeiende en industrial-achtige geluidsmuren neer – al dan niet met een behoorlijke dosis melodie. Jammer vind ik wel dat het geluid zo voor het podium nogal matig klinkt. Weinig gitaar, weinig detail, veel wol. Hoe anders was dat vorig jaar in 013, waar het geluid veel beter uit de verf kwam. Daar zong Anneke van Giersbergen ook nog een aantal nummers mee, maar is er vandaag helaas niet bij (zoals ze wel meezong met Moonspell in 2009 op Fortarock overigens). Doet niets af aan het vermakelijke optreden vandaag en dat Townsend natuurlijk hele dikke nummers schrijft.

Vervolgens luisteren we buiten de tent (lekker in het zonnetje) naar Nasum. Deze invloedrijke Zweedse grindcoreband verloor in 2004 zanger Mieszko Talarczyk toen hij overleed door de tsunami in Thailand. Sindsdien werd er ook niet meer opgetreden, maar de bandleden gingen dit jaar weer op pad voor een afscheidstournee i.v.m. het 20 jarig jubileum van de band. Keijo Niinimaa van Rotting Sound neemt de zang op zich gedurende deze optredens. De band is net terug uit Amerika  en het optreden op Fortarock is de eerste in Europa in deze tour. De heren hebben dus een lange reis achter de boeg, maar geven toch nog wel een aardig strak optreden, zo te horen. Over de show schrijven ze zelf later “The actual show was large in a packed tent but not 100% on the Nasum performance scale due to some mishaps and a terrible stage sound.”

Vervolgens is het de beurt aan het het Amerikaanse Trivium op het hoofdpodium waar het veld zich zo langzamerhand aardig heeft gevuld met publiek. De band is misschien wel de grootste “nieuwe” metalband vandaag – opgericht in 1999 en zo’n beetje doorgebroken in 2005 – en krijgt dan ook genoeg aandacht van het toegestroomde publiek. Technisch klopt het allemaal wat de heren doen. De metalcore / thrash wordt strak, vakkundig en degelijk gebracht  maar het mist wat diepte of warmte – althans in mijn ogen – eh oren. Dat ligt dus ook gewoon aan mijn smaak, misschien dat die – overigens prima – samenzang niet zo aan mij is besteed.  Op 25 oktober komt de band overigens terug naar Nederland, voor een exclusieve show met As I Lay Dying in 013 in Tilburg.

Waar Devin Townsend al een vermakelijk optreden gaf, geeft Steel Panther helemaal een over-the-top glamrock show in de tent. Natuurlijk is het een gimmick, maar als je het zo overduidelijk overdreven brengt is het gewoon prima entertainment. Daar komt bij dat het muzikaal prima in orde is, al zit het natuurlijk vol met alle rock en metal clichés die je maar kunt bedenken. Nummers als “Supersonic Sex Machine”, “Just Like Tiger Woods”, “Asian Hooker” en “17 Girls in a Row” maken duidelijk waar het de band vooral om gaat. De zanger praat dan ook tussendoor uitvoerig over vrouwen en tieten, en waarom niet? Er zijn vandaag toch vooral mannen aanwezig met een overdosis testosteron. Dat een vrouw in het publiek dan daadwerkelijk haar borsten toont zorgt natuurlijk voor de nodige opwinding in het publiek. Het toppunt vind ik toch wel hoe die bassist op links met zijn foute schmink en overdreven kapsel of pruik af en toe zijn haar goed doet in zo’n protserig spiegeltje. Het past precies in het plaatje. Volgens mij zou zo’n band het ook prima doen op Lowlands of de Zwarte Cross.

Ik ga maar eens redelijk op tijd richting Anthrax, samen met Slayer – vandaag aanwezig als een van de bekende ‘Big Four’ thrashmetalbands. Bij aanvang sta ik gelijk aardig vooraan. Pas als de band begint realiseer ik me dat ik strak in de pit ben beland. Oeps, even geen rekening mee gehouden. Foto’s maken wordt dan ook moeilijk, zeker als je memory card vol is en ik op een onhandige manier een voor een oude foto’s moet deleten terwijl er honderd man tegen je lopen te springen. Strakgedrukt tegen de andere mensen die tegen het hek staan, zie ik op rij drie wel die oude helden vlak voor me, en dat is natuurlijk wel een mooie plek. Rob Caggiano (het enige bandlid dat er niet bij is sinds ’the early days’) staat vlak voor me, en zo dichtbij lijkt het me dat hij zijn baard heeft geverfd. Hij heeft ook altijd zo’n muts op. Man, krijgt ie het daar niet warm van. Maar  goed, hij kijkt wel met een twinkeling in zijn ogen en geniet dus duidelijk van het optreden, net zoals – die best wel iele – zanger Joey Belladonna (verft ook zijn haar denk ik). Joey beweegt nog soepeltjes over het podium, jut het publiek  lekker op en is vandaag best goed bij stem, zo lijkt me. Na een aantal foto’s verlaat ik die woeste kolkende massa maar weer en achteraf vond ik het nog best vermakelijk ook. Zo vaak spring ik nu ook niet meer mee met een grote meute in de pit. Op een afstandje blijkt mijn vermoeden wel te kloppen dat het geluid niet heel hard staat, maar wat dichter bij het podium is het goed te doen. De usual suspects komen langs in de setlist en zo komt er een mooie reeks thrash klassiekers langs, met name van Among The Living uit 1987, met als afsluiter het hard meegezongen “I Am the Law”. Prima optreden.

Het Zweedse Meshuggah stond ook al op de eerste editie van het FortaRock festival, zelfs in dezelfde tent. Toch wel een band waar ik naar uitkeek vanwege die heerlijk lompe riffs en wat ingewikkelde ritmes die je wat lastiger doen headbangen. Metal voor gevorderden misschien wel. Toch begint de band wat aarzelend voor mijn gevoel, naast het gebrek aan een echt lekker vol geluid. “Demiurge” van het vorig jaar verschenen album Koloss is dan misschien niet hun sterkste nummer (en wellicht ook niet het sterkste album), maar ook het lekkere “Pravus” komt niet helemaal uit de verf. Gelukkig komt de band wat los gedurende een heerlijk tweede helft van het optreden, waarin ook het geluid beter lijkt te staan en de brute, pompende gitaarlicks nog wat flitsender op ons af worden gevuurd. Dat matcht ook wel lekker met die geweldige enge en doodse “kikker” look van zanger Jens Kidman. Zo wordt het toch nog een geweldig optreden. Alsnog een van de vele hoogtepunten.

‘Machine Head staat als een  huis hoor’, is het eerste wat ik denk als ik de band zie spelen. Nu zijn ze natuurlijk ook een grote naam op het affiche en maken ze het alleen al waar door de fiere trotse houding op het podium. Ze laten er geen gras over groeien en brengen hun strakke thrash gedreven over en verzaken nergens. Het is ook de enige band die vandaag op het hoofdpodium iets van een lichtshow heeft meegebracht, al valt dat natuurlijk wat weg tegen de ondergaande zon die inmiddels schuin op het podium schijnt. Voor de fans is het wat slikken omdat ze veel recent werk spelen (b.v. van het – overigens prima – Unto The Locust), maar ik zal dat een band niet snel kwalijk nemen. Je moet het vooral ook zelf leuk blijven vinden. Alhoewel. Als Slayer geen “Angel of Death” zou spelen zou ik toch ook wel diep teleurgesteld zijn. Ik moet nog denken aan Metallica in Ahoy in 2009, want daar zag ik Machine Head in het voorprogramma. Dat was mijn eerste en laatste live-ervaring met de band, als ik het me goed herinner. Maar daar stond het geluid zo slecht (in tegenstelling tot de hoofdact) dat ik daar toen nauwelijks van kon genieten. Vanavond valt het me weer op hoe diverse passages best wel lijken op die van Metallica. Misschien is de band op dit moment ook wel gewoon beter dan Metallica (in elk geval nog een stuk – eh – ‘urgenter’ en beter in vorm), al hou ik nog steeds niet echt van die wat lelijke schreeuwzang. Vooruit, vooral op de plaat dan, vandaag viel dat ook wel mee.

Dan Lamb of God die mag afsluiten in de tent en doen dat veel meer met de bekende ‘hits’. Nu worden ze niet direct gezien als vernieuwers in het genre geloof ik, maar ik kan er doorgaans goed op headbangen. Een groot deel van de tent doet dan ook mee met de massale circle pits en andere vriendelijke beukpartijen. Het geluid staat dit keer eigenlijk opvallend goed vind ik, maar dat kan ook nog wel eens afhangen van waar ik sta. Dit keer wat meer naar achteren, midden in de tent (dat soort details doen er nauwelijks toe, ik weet het). “Desolation” en “Ghost Walking” van het Resolution album van vorig jaar komen in het begin van de set langs en dat zijn prima opwarmers voor de andere hits. “Walk With Me In Hell” is bijvoorbeeld zo’n herkenbare knoepert of “Set to Fail” van het geweldige Wrath album. Enzovoort. Randy Blythe zingt met zijn lichte gruntstem iedereen het graf in en beweegt sneller op het podium dan ik ooit fatsoenlijk kan vastleggen op camera. Ik weet nu ook wel weer waarom ik deze metalband  thuis wél wat vaker opzet. Energiek en doeltreffend optreden, zeker een van de hoogtepunten van de dag.

En dan de slotact. Er is maar een headliner die elk metalfestival wel wil binnenhalen en het is ze gelukt dit jaar. Slaaaaaaaaaayyyyyyeeeeerrrrrrr, eh sorry Slayer dus. En deze Amerikaanse thrashband blijft toch de ideale afsluiter van zo’n heerlijk festival. Hoewel de band ondergespoten wordt door overdreven veel rookwolken op het podium vanavond, maakt dit optreden gewoon alle verwachtingen waar. Dave Lombardo is natuurlijk de absolute drumheld en speelt vanavond vanaf zijn troon op een verhoogd podium, en doet dit onverminderd strak. Gary Holt van Exodus neemt vandaag weer de honneurs waar van Jeff Hanneman die nog steeds kampt met een fikse blessure aan zijn arm na een nogal vervelende spinnenbeet begin vorig jaar. Gary Holt doet dit zo mogelijk nog wat strakker dan vorig jaar, maar goed, hij heeft natuurlijk meer tijd gehad om die brute toonladders in zijn vingers te krijgen. Doet ie goed. Zanger Tom Araya (Tomás Enrique Araya, afkomstig uit Chili) is eigenlijk de enige die wat stijfjes staat te bassen maar dat komt ook omdat hij ooit een operatie aan zijn rug of nek heeft gehad, geloof ik. Zijn stem raakt ook wat sleets, maar dat kan nog prima in dit genre, echt een nachtegaaltje is ie ook nooit geweest. In een sneltreinvaart komen nummers voorbij als “World Painted Blood”, “Psychopathy Red”, “War Ensemble”, “Die by the Sword”, “Chemical Warfare”, “Hate Worldwide”, “Mandatory Suicide’, “Altar of Sacrifice’, “Jesus Saves”, “Seasons in the Abyss”, “Hell Awaits”, “Dead Skin Mask”, “Snuff” en – uiteraard – “Angel of Death” dat ik inmiddels (ik noem het maar een traditie) zonder oordopjes móet horen gewoon. En dat is niet eens de afsluiter. In de toegift krijgen we dan nog het heerlijke “South of Heaven” en de laatste tonen van FortaRock verdwijnen met een furieus “Raining Blood”.

Dan vallen we toch wel in een zwart gat – het is afgelopen. Het is toch fris geworden en we drinken een laatste biertje van wat overgebleven munten. De tent staat er wat verlaten bij. Mijn broer holt nog achter de gitarist van Sólstafir aan (die met die cowboyhoed en snor) als hij toevallig langsloopt. “Jullie hadden moeten afsluiten” zegt hij tegen hem en volgens mij vond hij dat ook wel grappig.

Heerlijk festival dus dat FortaRock, dat nu toch wel uitgegroeid is op die locatie. Als het verder wil groeien zal toch uitgeweken moeten worden naar bijvoorbeeld het Goffertpark, waar eerder ook al metalfestivals stonden als Dynamo Open Air, Fields of Rock, Ozzfest, Sonisphere of het meer klassieke rock festival Arrow Rock. Omdat het uitgesloten lijkt dat die festivals nog ooit zullen terugkeren, lijkt de weg open voor FortaRock om daar naartoe te verkassen, ook al zou dat misschien jammer zijn van de knusse en gemoedelijke sfeer van goede metal in dat mooie kleine park. Van mij mag het zo blijven overigens. Een meerdaags festival lijkt trouwens ook wel uitgesloten. FortaRock is toch onlosmakelijk verbonden met Nijmegen en daar is niet echt ruimte voor een grote camping (zie ook dit bericht uit 2009). Het is ook wel de vraag of er überhaupt nog wel echt ruimte is in Nederland voor een groot meerdaags evenement (Graspop Metal Meeting in België en Wacken Open Air in Duitsland trekken dat publiek al wel naar zich toe), of de programmering moet echt top zijn. Nee, hou het maar bij een mooi dagje metal. Vooralsnog heeft FortaRock de wind mee, en dat succes is ze gegund. Hopelijk moeten ze volgend jaar weer uitwijken naar een andere datum, want dan ben ik er zeker weer bij. Proost!

Setlists (setlist.fm): Benighted // Sólstafir // Asphyx // Devin Townsend Project // Steel Panther //Anthrax // Meshuggah // Machine Head // Lamb of God // Slayer

Andere reviews: ROAR // Nu.nl // File Under // Festivalinfo.nl // Rockportaal.nl // Maxazine.nl // Rockblog // Gelderlander // MusicFromNL // LiveXS // 3VOOR12

Foto’s:  Google Picassa // Google+

Foto’s van anderen: Marcel Krijgsman // Fortarock @ facebook fotoalbums // MusicFromNL // Rockblog // Metalshots.com

As I Lay Dying