Gezien: My Bloody Valentine, Effenaar, Eindhoven

Tja, het moest er dan toch maar eens van komen. My Bloody Valentine. Uit Ierland. Pioniers van het schoenstaren en berucht om hun loeiharde concerten. De waarschuwingen van tevoren over de massa’s decibellen die we te verwerken zouden krijgen wekte eigenlijk wel verwachtingen. Het laatste kwartier van het concert zou extreem zijn. Luide gitaren, donderende riffs, massa’s feedback, woeste distortion en bakken reverb. Er waren verhalen van mensen die misselijk van de geluidsdruk werden en hun avondeten terugvonden op de vloer na een avondje ‘mbv’. Dat je met oordoppen in alsnog de vingers diep in je oren wilde stoppen. Men sprak over 127 decibel of meer, alsof je voor je plezier vlak naast een opstijgende straaljager gaat staan. Maar wat geeft het, het moest een sadomasochistische of spirituele belevenis worden, waar je als bezoeker meegetrokken zou worden in een andere dimensie. Tja. Dat wil je dan ook wel een keer meemaken natuurlijk.

Niet dat het hoge volume alleen zaligmakend is. Nee. De band heeft natuurlijk een paar aardige klassiekers op hun naam staan; slechts twee albums (en een zooi EPs) waren genoeg voor de faam van de band, waarvan Loveless uit 1991 gerekend mag worden tot hun magnum opus, veelal gezien als een van de beste albums uit de jaren negentig. In 1997 ging de band uit elkaar en het duurde tot 2007 voordat de band weer wat van zich liet horen en sporadisch optredens ging verzorgen. In mei 2009 stond de band voor het eerst weer eens in Nederland, in dezelfde Effenaar in Eindhoven (als opwarmer voor het Spaanse Primavera festival). In 2013 kwam er zowaar een nieuw album m b v waar frontman Kevin Shields eigenlijk al in 1996 aan was begonnen. Hoewel ik geen kenner ben van de band, ben ik wel gecharmeerd van die (veelal) bijna lieflijke/dromerige popliedjes gestort in gewapend beton. Het is weer eens wat anders dan de traditionele kneiterharde metalbands, al had ik al wel eerder andersoortige volumeslurpers als A Place To Bury Strangers en Swans mogen aanschouwen. Ook lekkere herrie. Sowieso vond ik het interessant om (live) te zien waar die hele shoegaze-stroming nu vandaan komt (al moet je dan vooral ook The Jesus and Mary Chain noemen), want uiteindelijk heeft MBV natuurlijk een hoop andere bands beïnvloed en geïnspireerd. Nadat het concert maar liefst twee keer was verplaatst (van 2 mei naar 31 oktober naar 4 september) kwam het er nu toch echt van. Op naar de nationale oordoppentest in Eindhoven!

Het voelt nog lang niet vol als ik binnen kom lopen en voorprogramma Dirk Serries’ Microphonics is al begonnen. Hmm, aanvang 20:15 toch? Zo’n dikke 20 minuten later zou hij alweer stoppen. Was hij dan al om 20:00 uur begonnen? Veel maakt het eigenlijk niet uit, de lang uitgesponnen nummers (van tien of dertig minuten, het maakt hem niet uit) hebben zo ongeveer hetzelfde sfeertje gok ik zo. Interessant mannetje dit, die daar gekromd op zijn stoel zit en zijn gitaar innig beroerd en regelmatig met zijn neus (en vingers) in en aan de pedalen zit. Het levert een mooi beeld op; de eenling is mooi uitgelicht door de blauwe lampen, en er klinken donkere soundscapes door de speakers, opbouwend tot een mooi klanktapijt. De duistere drones kruipen langzaam onder je huid, al is het inderdaad lastig te omschrijven waarom dit me pakt. Je snapt bijna niet dat hij dit in zijn eentje kan. Interessant mannetje toch deze Belg, die al actief is vanaf de vroege jaren tachtig (nog eerder dan MBV dus). Hij zou het respect hebben gekregen en uitgenodigd zijn geweest om samen te werken met Steven Wilson, Steve von Till, Justin Broadrick, Cult of Luna en Alan Sparhawk van Low – zo lezen we in de biografie op zijn site. Die is overigens nogal lastig leesbaar zonder hoofdletters, maar dat heeft ie dan weer gemeen met de hoofdact vanavond die de hoofdletters op het laatste m b v ook maar weggelaten heeft. Interessante opener, waarbij alleen het geklets van het publiek me wat stoorde om er echt helemaal in op te kunnen gaan.

En dan is het wachten, bijna een half uur. Het grote scherm op de achtergrond laat een vaag blauw kleurenpallet zien dat lichtjes heen en weer golft in kleurnuances. Langzamerhand verschijnen de letters ‘m b v’ op het scherm. Als de band dan daadwerkelijk het podium op komt lopen vind ik de respons wat lauwtjes uit het publiek, dat überhaupt de hele avond nogal gelaten reageert (op een enkele fan na dan die af en toe “I love you” schreeuwt tussen de nummers door). Het publiek in de ongeveer driekwart gevulde zaal (een deel van het publiek was nog niet eens geboren toen Loveless werd uitgebracht gok ik) lijkt wat afwachtend, of is dood geslagen als schuim in een bierglas door het harde volume. Er wordt nauwelijks bewogen en er klinkt nou niet echt een groot gejoel na de meeste nummers. Misschien hoort het bij shoegaze-publiek. Er lijkt me dus niet echt sprake van euforie in de zaal, maar of dat dus komt doordat ze het optreden niet briljant vinden of omdat ze er perplex van staan, ik weet het niet. Maakt niet uit, ik beleef het sporadisch intens en op andere momenten zou ik het liefste een stukje willen doorspoelen.

Rond 21:09 poeft de band de eerste harde tonen de zaal in met het heerlijke “I Only Said” van Loveless. Ondanks de brei van harde gitaren en de onverstaanbare zang kan ik er wel van genieten. Onder die dikke laag stof blinkt het genoeg om indruk te maken, maar dat heeft er ook mee te maken dat dit gewoon een van de betere nummers is van de band – in my humble opinion dan. Ik sta bij de PA en werp een blik op het scherm dat het aantal decibels weergeeft. Het schommelt het grootste deel van de avond rond de 103 en 105 decibel. Hard, maar zeker niet extreem. Knap wel om het ook elk nummer op dat niveau te houden, de constante lawaaimuur krijgen we dus op een niveau dat formeel en nog wettelijk toegestaan zal zijn in de Effenaar. Of iemand moet stiekem met die meter hebben lopen knoeien natuurlijk. Maar het kan kloppen. Het is hard, maar mijn uitstekende oordoppen kunnen het aan. Als ik later eventjes de doppen uitdoe, klinkt het inderdaad behoorlijk luid en schel. Als ik ze weer in doe hoor ik veel meer detail. Echter, het is niet altijd even in balans. De drums klinken helder maar de zang klinkt dof en weggemoffeld. De bas is wel aardig in orde, de toetsen modderen er wat tussendoor en de gitaren doen moeite om zich een helder plekje te veroveren in het geluidsbeeld, maar dat lukt maar bij enkele nummers. De band speelt het dromerige karakter van veel nummers en die fijne poppy melodielijntjes bijna aan gort met dit soort geweld, maar ik kan er wel bij vlagen van genieten.

Eens kijken naar die bandleden dan. Kevin Shields, in mei vijftig geworden, heeft een stoïcijnse, gelaten uitstraling van – pak ‘m beet – een saaie leraar wiskunde en voelt zich vast het meest op het gemak in het donker vlakbij zijn batterij aan versterkers. Ook opvallend: er lijkt een vierkant stuk schaduw over hem heen te vallen, misschien omdat hij dan geen last heeft van het tegenlicht van de projecties op het achterscherm. Misschien is het omdat hij toch al niet al te graag op een foto wil staan. Shields en de charmante Bilinda Butcher, ook op gitaar en zang, zijn bijzonder statisch, bewegen niet op de muziek, en maken inderdaad een schoenstarende indruk, al is dat ook omdat ze veel met hun pedaaltjes in de weer zijn. Alleen bassiste Debbie Googe beweegt duidelijk mee in het ritme. Feitje: de bassiste stopte in 1996 met de band omdat ze zich al een lange tijd niet zo vrolijk voelde, zo lezen we op wikipedia. Drummer Colm Ó Cíosóig begint voor mijn gevoel veel te relaxed, maar wordt toch al vrij snel wat losser, al vind ik zijn spel bij vlagen wat eentonig. Als je dan iedereen op het podium benoemt moet je ook Jen Marco noemen, de extra gitariste/toetseniste die ik eigenlijk niet goed kan zien, ze zit linksachter (voor de kijkers) in de hoek, pal achter Butcher (in mijn gezichtsveld dan).

Het tweede nummer dan, het aardige “When You Sleep” (ook van Loveless), waarna het prachtige “new you” van het laatste album volgt. Niet echt beïnvloed door nostalgie of adoraties uit het verleden vind ik dat gewoon een heel goed (nieuw) nummer, en vanavond klinkt het alleszins acceptabel. Genieten dus. Het is 21:24 uur inmiddels. “You Never Should” van Isn’t Anything vind ik dan minder, wat rommeliger. Het wordt dan ook opnieuw ingezet door de band. Het is de aanzet naar een minder deel van het optreden voor mijn gevoel. “Honey Power” (van de Tremelo EP) is ook wat minder pakkend (Butcher is weer niet echt te horen op zang) en het lijkt wat sneller gespeeld dan op de plaat. Van “Cigarette in Your Bed”, van de You Made Me Realise EP blijft ook weinig subtiels over. Pas daarna, rond 21:35 pakt de band het weer een beetje terug voor mijn gevoel met het prima nieuwe “only tomorrow”, waarna “Come In Alone” volgt dat ook iets sneller lijkt te zijn gespeeld. 21:46 inmiddels. Nog steeds rond die 104 decibel. “Only Shallow” van Loveless. Prima nummer, maar het komt ook wat broeierig over helaas. “Thorn” klinkt dan wat te scherp. Het is een aardig indiepopliedje maar het zakt hier weer wat weg in een dikke brei. “Nothing Much To Lose” (van Isn’t Anything) wordt begeleid door explosies op de achtergrond. Geweldig, en het past mooi bij de muziek. De lichtshow is dan ook best indrukwekkend met waanzinnige visuals op de achtergrond, al hadden die flitsende lampen wel wat minder gemogen. Het iets mindere “who sees you” van het nieuwe m b v wordt dan ook opnieuw ingezet. Da’s al de tweede dikke misser. Volgens mij roept Shields hier dat hij een gitaarpick verloor. Na “To Here Knows When” (Loveless) volgt een fantastische “wonder 2” (m b v) dat futuristisch klinkt met straaljagerseffecten en het gevoel dat je in een ruimtevaartuig diep in space wordt geschoten. Verrekte gaaf nummer – waarbij de drummer op gitaar speelt trouwens – dat nog opzwepender én psychedelischer klinkt dan op de plaat. Het is 22:17 na deze missie. “Soon” (Loveless) klinkt heel aardig en speels als een lollipop, maar dreint hard door. “Feed Me With Your Kiss” (Isn’t Anything) is aardig en ook weer ietsie sneller live gespeeld dan op de plaat.

Maar dan. 22:24. “You Made Me Realise”, het befaamde sluitstuk dat zeker 10 tot 15 minuten zou moeten duren, ooit uitgerekt tot een half uur en het zou zomaar eens kunnen oplopen tot wel 130 decibel (ref) alhoewel het in 2009 tot 117 decibel zou zijn gegaan in de Effenaar. Na een gedeelte van het nummer lijkt het eigenlijk afgelopen, maar wordt er inderdaad een wat monotone geluidsmuur zonder melodie opgetrokken. Voilá, dit is het bekende “holocaust” stuk (niet echt kies om dat zo te noemen natuurlijk) en de Effenaar zou moeten opstijgen. Natuurlijk is het een heerlijk bruut stuk, maar echt weggeblazen worden we nu ook weer niet. Je zou het na alle spectaculaire verhalen wel verwachten, maar het blijft bij een minuutje of vijf. Nog wel lekker, daar niet van… De decibelmeter zie ik in die tijd langzaam oplopen van 106 decibel tot soms net boven de 109 zo tegen het einde van dit stuk, maar echt extreem is dat niet. Tenzij die meter niet klopt dus. Voldoet het gewoon aan de geluidsnormen? Was dit concert gewoon net zo hard als een avond eerder in België (waar de band het duidelijk niet eens was met het handhaven van de limiet)? Het nummer duurt volgens mijn klok rond de acht minuten en daarmee blijf je toch achter met de vraag of de band er vanavond dan niet zo’n zin in had om het laat te maken. Het is moeilijk af te lezen aan de gezichten en er werd überhaupt weinig gecommuniceerd. Zouden ze het zelf wel leuk vinden? Waarom spelen ze eigenlijk elke avond dezelfde setlist?

Einde 22:36. Dit was het dus. Was dit het? Ja, dat was het. Sommige delen waren fantastisch, natuurlijk was het lekker hard, maar er kwamen geen bloedende oren of hard wapperende broekspijpen. De aardbeving bleef beperkt tot een Groningse versie. Grotendeels verzoop het toch ook een beetje in die oersoep van noise en dat is toch ook wel weer jammer. De kracht en pracht van de nummers werden zo live maar gedeeltelijk getoond, met als uitzondering het verrassende “wonder 2”, waar alles wel goed op z’n plek viel. En de visuals waren fantastisch. Dus. Het was absoluut de moeite waard dit stukje geschiedenis eens live te kunnen aanschouwen en dat had ik dus niet willen missen, maar het zal ook zeker niet de boeken in gaan als het beste concert dat ik dit jaar heb gezien.