Gezien: Russian Circles, Tivoli, Utrecht

Het was een beetje een last-minute beslissing, maar (het instrumentale) Russian Circles was een van die post-rock acts die ik nog graag een keer wilde zien. Dan toch maar een eindje reizen naar Utrecht om dit drietal uit Chicago eens live te mogen aanschouwen dus. Op de plaat had het me al ruimschoots overtuigd en live kon dat niet verkeerd gaan, zo redeneerde ik. Maar goed ook dat ik de avond ervoor een kaartje had gekocht, want buiten bij de kassa van Tivoli (de Helling) in Utrecht roept ineens iemand dat hij het laatste kaartje heeft kunnen kopen. Toch nog uitverkocht dus. Dat zag ik niet helemaal aankomen. Russian Circles is uitstekend, maar post-rock trekt normaal gesproken niet direct overvolle zalen, zou ik zo denken. Misschien scheelt het ook wel dat de Amerikaanse Chelsea Wolfe vanavond ook in volle glorie op het affiche staat vermeld. Een heus ‘dubbeltoptreden’ hier vanavond in Tivoli.

Chelsea Wolfe kende ik niet zo heel goed. Ik had ergens wel een keer het album Pain Is Beauty opgepikt via Spotify (het vierde album van de singer-songwriter), ongetwijfeld op aanraden van medetwitteraars of andere media, maar ik kon er na een haastige luisterbeurt maar moeilijk een oordeel over vellen. ‘We zien en horen het live dan wel’, was mijn gedachte. ‘Een beetje een moeilijk plaatje’ in mijn achterhoofd. Deze dame is dan ook wel lastig in een hokje te stoppen. Zo kom je bij haar muziek genres tegen als (neo)folk, experimental, gothic rock, indie, doom, drone, dark ambient en zoiets als ethereal wave. Dat laatste genre ken ik niet zo, maar als je het omschrijft als donkere wave kan ik me er wel iets bij voorstellen na het optreden van vandaag. In 2012 stond deze dame op het Tilburgse Roadburn festival, en dan weet je dat je niet met een standaard ‘meisje-met-gitaar’ te maken hebt. Ze is dan ook niet alleen, ze heeft een drummer, gitarist en iemand op bas/keyboards meegenomen (terwijl ze zelf ook af en toe de gitaar pakt). Pain Is Beauty is eigenlijk een treffende albumtitel. Zowel haar muziek als haar verschijning hebben iets tegenstrijdigs. Met zwarte haren, zwarte oogschaduw en zwarte jurk bevestigt ze het donkere imago (laat ik dat nu eens niet gotisch noemen, beetje onzin) terwijl ze om haar heen een witte doek heeft gedrapeerd. Ook haar muziek heeft iets onheilspellends. Doorgaans loom, donker, sinister of schurend. Maar haar zang klinkt helder en sereen in de echo, verleidelijk als een van de sirenen uit de Griekse mythologie. Maar ik gok dat haar teksten minder luchtig zijn (dat zou ik nog eens nader moeten bestuderen). Het is donker op het podium en voor een van de nummers vraagt ze de lichtman (of -vrouw) om het zelfs maar zo donker mogelijk te maken. Het geeft het allemaal een mystiek sfeertje en de zaal gaat daarin aandachtig mee. Mooi vind ik de opbouw van elektronische beats die sommige nummers hebben, of die momenten dat de gitaren er wat opwindender doorheen komen. De zang is prachtig, maar in de genoemde tegenstrijdigheid geeft het ook wat ongemakkelijks. Dat hoort gewoon zo. Mooi is ook een nummer waarin Wolfe alleen met akoestisch gitaar op het podium staat. Ineens lijkt ze wat kwetsbaarder zonder die opsmuk van donkere verwarring. Hoewel het niet direct mijn genre is, vind ik het dus wel bijzonder en kan ik bij vlagen genieten van het optreden.

Maar goed, dan hou ik ook wel van een flinke dosis rechttoe-rechtaan testosteron in de muziek, een stuk opwinding die Russian Circles makkelijk kan verzorgen. Misschien is het wel de meest opwindende post-rockband die ik ken, al zou je het ook van een andere kant kunnen benaderen en zeggen dat ze juist wat subtielere post-metal spelen. Hoe de band schakelt tussen sfeer (typische post-rock pingels en stemmige melodietjes) en de bijna lompe passages met furieuze riffs is domweg fantastisch. Drummer Dave Turncrantz mept er energiek op los alsof zijn laatste uur heeft geslagen, terwijl vooral ook het baswerk van Brian Cook hier het verschil maakt; het ratelt dan ook bij momenten venijnig hard en diep de zaal in. Soms trapt ie ergens op de grond waar wat verlichte baspedaaltjes bevinden. Gitarist (en oprichter van de band) Mike Sullivan is ook erg interessant om te volgen op het podium. De helft van de tijd is hij geconcentreerd in de weer met zijn pedaaltjes, waarbij hij bijvoorbeeld regelmatig extra lagen aanbrengt over het geluid met zijn sample/loop-pedaaltjes. Aha, zo klinkt de band alsof ze meerdere gitaristen in dienst hebben dus. Knap. De beestachtige staccato riffs komen aan als prettige mokerslagen, waarbij je automatisch het publiek ziet headbangen. Een bijna stonermetal-achtige groove. Lekker.

Ook hier is de belichting summier en eenvoudig, slechts een paar geel/witte gloeilampen schijnen van onderen over het podium, wat me doet denken aan de belichting bij METZ in Merleyn, eerder dit jaar. In de toegift bij “Memorial” is het zo donker dat je Chelsea Wolfe nauwelijks kunt ontwaren op het podium (ze is ook in het zwart), maar ze zingt wel degelijk mee op dit nummer. De zang voegt hier daadwerkelijk een extra dimensie toe, misschien ook wel nodig, want hoewel dit een sfeervol deuntje is hoor je technisch gezien ‘slechts’ twee akkoorden in de herhaling. Met die zuivere zang er overheen (minder echo dan op de plaat overigens) vormt het een daarom een boeiend intermezzo in het optreden.  Het nummer is (het laatste nummer) van het nieuwe album Memorial dat pas een paar dagen uit is en waarvan ook het nieuwe “1777” en “Deficit” langskomen vanavond. Klinkt prima. De avond is gevuld met een mooie mix van (de doorgaans lange) nummers van diverse albums, waarbij ook oudere favorieten van mij langskomen zoals “Geneva” en “Mlàdek” (van het geweldige Empros uit 2011). Met het heerlijke “Youngblood” (van Station uit 2008) sluiten ze een geweldige set af. Russian Circles bewijst vanavond dat het zowel mooi ingetogen kan klinken als opwindend massief en indringend. Post-rock meets metal in optima forma, veel lekkerder kun je ze bijna niet hebben.

Andere getuigenverklaringen: Ghost of my Life