De historie van The Ex gaat al terug naar 1979, geboren uit de punk-explosie. De band ontstond – zo kunnen we allemaal lezen op wikipedia en dan moeten we dat maar geloven – uit de kraakbeweging in Amsterdam en Wormer, en is aanvankelijk geïnspireerd door bands als The Fall. Maar het bleef niet bij punk; ook noise, folk, etnische muziek, improvisatie en jazz werden gespeeld. De groep is een inspiratiebron geweest voor vele bandjes, al moet ik bekennen dat ik de band nog niet eens zo lang ken. Gaten in mijn muziekkennis, ik weet het. Maar die schade kun je mooi inhalen, zeker als de band na bijna 35 jaar, meer dan 25 albums en ongeveer 1800 optredens nog steeds actief is, en afgelopen donderdag met het rondreizende ‘The Ex Festival’ in Doornroosje te zien was.
De band doet nog altijd alles in eigen beheer, zonder platenmaatschappijen, managers of roadies. Ook de bezetting is grotendeels al lang bij elkaar (met name Terrie Hessels is nog van het eerste uur), al verving zanger/gitarist Arnold de Boer in 2010 de originele zanger G.W. Sok. die zich meer wilde concentreren op schrijven en grafisch ontwerp. Nu zat ik donderdagavond al te denken of die zanger niet veel leek op die gast van Zea (heel lang geleden wel eens gezien), maar inderdaad. Dat was ‘m dus. Energieke kerel en volgens mij prima op zijn plek bij The Ex. Verder nog de oude rotten in het vak: Terrie Hessels dus, Andy Moor op gitaar, en Kat (Katharina Bornefeld) op drums.
En voor de rest van de geschiedenis kun je b.v. Wikipedia opzoeken of de website van de band zelf, maar er stond ook een uitstekend stuk op de site van 3voor12 naar aanleiding van deze reeks optredens, geschreven door Timo Pisart (ook aanwezig donderdag zag ik). Prima achtergrondartikel dus. Ik ga dan ook niet alles herhalen, zo lui ben ik dan ook wel weer. The Ex stond in 2010 ook al eens in Doornroosje trouwens, samen met Shellac. Waarom heb ik dat gemist. Geen idee. In 2011 stond de band ook op Music Meeting in Nijmegen, samen met de Ethiopische saxofonist Getatchew Mekuria plus nog meer vrienden (hier een videootje). In 2012 stond The Ex ook nog met Mekuria op het Valkhof tijdens festival de-Affaire (dat was een hele natte avond volgens mij). The Ex heeft bijzondere banden met Ethiopië en de bandleden zijn daar dan ook regelmatig geweest. Aan de zijkant worden beelden getoond van die bezoekjes trouwens en zo af en toe draait mijn hoofd naar dat scherm om eens te kijken hoe dat er nu uitziet; van die westerlingen die samen met lokale mensen muziek maken en daar veel plezier aan beleven. Verbroedering. The Ex staat open voor samenwerking, en heeft tijdens deze ‘Festival-tour’ dan ook diverse gasten meegenomen. Vanavond geen Trash Kit, Lena, Space Siren of freejazzsaxofonist Peter Brötzmann (op een paar andere avonden speelt hij samen met Han Bennink) in Doornroosje, maar wel het Franse Chocolat Billy, Thurston Moore (gitarist van het befaamde Sonic Youth), jazzdrummer Han Bennink, en Fendika uit Ethiopië. Hier overigens een prima verslag van Kicking the Habit van een vergelijkbaar avondje in Vera, Groningen, een dag eerder.
Optredens in Doornroosje worden aangekondigd en aaneen gevlecht door (MC) Tsead Bruinja, dichter van Friestalige en Nederlandstalige poëzie. Zijn spitsvondige teksten zijn leuke welkome tussendoortjes. In de zaal staan o.a. BN-ers als Gijsbert Kamer en Torre Florim (De Staat) goedkeurend te kijken (neem ik aan), naast een aantal Doornoosje-coryfeeën die dit feestje ook met eigen ogen willen aanschouwen blijkbaar. Zelf ben ik zoals altijd undercover :-).
Gelukkig heb ik nog op tijd een aardig plekje weten te bemachtigen om het Franse Chocolat Billy te kunnen aanschouwen, want de band speelt op de vloer voor het podium. Tja, wat spelen ze nu. Licht experimentele funpunk, groovende mathrock en/of no-wave. Zoiets. De bandleden (drie kerels op gitaren maar ook actief met percussie) en een vrouw (eerste nummer op drums maar verder voornamelijk op toetsen) hebben een enorme drive, wisselen snel van instrumenten, en de zanger krioelt op een gegeven over de vloer als een bezeten slang. De shirts gaan al vroeg uit en de bandleden geven zich dus volledig over aan de muziek. De sporen van eerdere optredens zijn te vinden op de muziekinstrumenten, en tegen het einde worden de drums en cymbals dan ook baldadig weggetrapt. Intens optreden. Uitstekende live-band.
Dan helpt iedereen mee om de boel daar voor het podium snel weg te halen voor Thurston Moore, die na de aankondiging op het podium verschijnt, gewapend met gitaar en microfoon. We beginnen met een nieuw nummer “Detonation” waarbij hij de tekst van een blaadje leest. Prima nummer wel. Fijne akkoorden pakt hij daar toch. Daarna is het vooral gefröbel met zijn afgeragde elektrische gitaar. Experimenteel dus, maar zonder een gestructureerde muzikale omlijsting krijg ik er wel vaak wat kriebels van. Ik hou van gekke dingen, maar zonder lijn zwabbert het maar wat. Niet dat dat slecht is. Niet dat Moore verzaakt hier. Maar je moet er gewoon van houden (is mijn afgezaagde conclusie). De stoere stoïcijnse blik van Moore wordt afgewisseld met ingeleefde passie af met gesloten ogen. Die passie stroomt door zijn lichaam alsof hij bezig is met het uitstellen van een orgasme. Wel mooi om te zien. Na een tijd gaat hij opzichtig op zoek op het podium en vindt uiteindelijk Terrie aan de zijkant van het publiek voor het podium en wenkt hem om een potje mee te doen. Terrie, enthousiast als altijd, laat zich dat geen twee keer zeggen en de twee gaan een intensief duel aan met de gitaren. Onnavolgbaar, maar wel de ultieme vrije expressie voor de heren. Zelfs Moore kan breeduit lachen na afloop.
Han Bennink, geboren in 1942, is een bekende Nederlandse (free)jazzdrummer, al speelt hij ook wel klarinet, viool en piano. In de jaren negentig en tweeduizend trad hij soms op met The Ex en die samenwerking zorgt dus voor een plekje op het festival vanavond. In andere steden is hij tijdens deze tour ook wel te zien met saxofonist Peter Brötzmann, met wie hij heeft samengespeeld sinds de jaren zestig. Bennink zag ik voor het eerst bij het optreden van Mike Patton tijdens het Holland Festival in 2010 in Amsterdam, waar hij dezelfde fratsen liep uit te halen. Niet alleen drummen op zijn drumstel, maar hij is vooral ook veel daarbuiten te vinden. Drumstokjes kun je immers overal tegenaan meppen. Hij gebruikt dan ook alles wat voorhanden is, inclusief het podium zelf. En gewoon een mop tussendoor vertellen, dat ook. Bennink roept de sympathie van het publiek op, en het is toch best wel weer aardig om zo’n levende legende aan het werk te zien.
Dan is het al de beurt aan The Ex zelf, dat vanavond dus niet zelf afsluit (in tegenstelling tot – in elk geval een aantal – andere avonden). Na al die jaren de vele optredens is het toch opvallend met hoeveel passie en plezier de band hier staat te spelen. Een prettige drive met een punk-achtige attitude. Niks op de automatische piloot, nog steeds enorm gedreven. En dat vlamt vanaf het podium direct het publiek in. Een kort maar krachtig optreden, met nummers als “Double Order”, “Addis Hum” (waar Kat zingt), “Every Sixth is Cracked”, “That’s Not A Virus”, “Maybe I Was The Pilot”, “How Thick You Think”, “Four Billion Tulip Bulbs”. Lekker.
Dan is het vanavond aan het Ethiopische Fendika om de avond af te sluiten. Gelukkig voor de band loopt de zaal niet leeg (hij blijft nog aardig goed gevuld), het publiek heeft nog wel trek in een afsluitend feestje. Afrikaanse muziek dus, niet direct op mijn persoonlijke lijstje om helemaal wild op te gaan, maar het is best grappig. Knap ook om toch met alleen drums en zo’n eensnarig (?) gitaar-ding er toch van dit soort opzwepende muziek te produceren. De drummer gaat ook steeds meer los gedurende het optreden en laat zijn kunnen steeds beter zien. De zangeres kraait er aardig tussendoor met haar bijna Aziatisch klinkende zang, al heb ik absoluut geen verstand van dit soort exotische muziek. Melaku Belay als danser plus een danseres zorgen voor een prima aankleding, met hun Afrikaanse danspartijen en door de verkleedpartijen tussen de verschillende nummers weet je nooit hoe ze er dit keer weer uit zullen zien. Het publiek doet dus lekker mee, ook bij twee van die ‘laten we op de grond zitten en dan opspringen als de muziek losgaat’-momentjes om tegen het einde om de zaal nog flink aan het springen te krijgen. Dat lukt.
Een geslaagd feestje in Doornroosje waar het tempo goed in zat en we uiteenlopende gerechten kregen voorgeschoteld van verschillende bevriende bands en muzikanten, dansers en dichters. Een vriendelijke smeltkroes van stijlen en invloeden, die zo’n belangrijke rol spelen in de geschiedenis van The Ex. Een open sfeer, met ruimte voor improvisatie en wederzijds respect voor elkaars uitingen. En zo hoort dat.
t-beest 