Gezien: Steven Wilson, TivoliVredenburg, Utrecht

Steven Wilson, de grote creatieve man achter Porcupine Tree, gaat al weer een tijdje solo door het leven, muzikaal gezien dan. Alhoewel. Hij heeft natuurlijk wel gezorgd voor een vette band om zich heen. Zelf ben ik een behoorlijke fan van drummer Gavin Harrison van Porcupine Tree, maar nu die band nog steeds geen teken van leven geeft, moet ik het vanavond maar weer even doen met Marco Minnemann als drummer (in Nijmegen afwezig). Bruggetje ook naar een van de grootste progrockbands uit het verleden, King Crimson, waar Harrison (samen met twee andere drummers overigens) ook in speelt en die in september toevallig (?) ook naar TivoliVredenburg komt. Steven Wilson nam trouwens met Mikael Åkerfeldt, frontman van Opeth, een tijd terug een album op als Storm Corrosion, en Wilson produceerde ook wat albums van die band. Laat Opeth nu hun 25-jarig jubileum ook in TivoliVredenburg gaan vieren in oktober. Steven Wilson, King Crimson en Opeth. Allemaal in die grote zaal van TivoliVredenburg in (inmiddels) dat grote, kantoorachtige complex vlakbij Utrecht CS. Het is voor mij de eerste keer dat ik die grote zaal daar bezoek. Mooie plek voor een concert, maar logistiek gezien op z’n minst wat vreemd.

Want je moet wat te klagen hebben, laat ik daar eens lekker mee beginnen. En dan niet voor mezelf, want we hebben vaste zitplaatsen vlak voor de PA, recht voor het podium. Fantastisch uitzicht. Beter kan gewoonweg niet. Maar er wordt nergens gecontroleerd welke plek je hebt, en dus gaan mensen met een slechte zitplaats gewoon de zaal opzoeken of ze gaan op de smalle trappen staan, waardoor het vooral in de zaal dus rammetje vol staat. Lijkt me ook niet dat de brandweer daar blij van wordt. Niet echt slim geregeld dus, want sommige mensen komen niet eens de zaal meer in, terwijl ze daar wel een kaartje voor hebben. Haringen in een ton. En bij Opeth straks is het vrije plaatskeuze…. Dat wordt in een slaapzak voor de zaal liggen om een goed plekje te vinden….

En als we dan toch klagen, TicketMaster: rot toch even lekker op met je *** servicekosten. Zo. Dat is er uit. Bij Opeth en King Crimson was het ook weer zover. 2,50 Euro per kaartje extra servicekosten, en dan mag je iets van 1,50 euro extra dokken om je kaartje op te laten sturen (waarom is dat, jullie kunnen toch ook PDF’s opsturen en laten scannen) en dan verdomme ook nog eens 0,50 cent extra vragen om af te kunnen rekenen met iDeal. Net alsof je een keuze hebt. Waarom is er nog geen wet die dat soort verborgen kosten zichtbaar maakt. Gewoon de prijs van je kaartje tonen op de website inclusief alle onzin. Waarom kan dat in andere branches wel en hier niet? Waarom gebruiken popzalen nog TicketMaster die hier slapend rijk wordt? Macht van een monopolist? De macht van Mojo? Waarom kom je Ziggo Dome vaak niet meer in voor minder dan een slordige 100 euro? Goed, ik dwaal af. Maar het mag duidelijk zijn dat ik graag naar een 10 euro concertje in onze lokale popzaal ga en na afloop nog een t-shirt kan kopen van 15 euro in plaats van minimaal 30. Beginnen de verhoudingen soms echt zoek te raken bij de grotere artiesten, of ben ik gewoon een oude zeurkous aan het worden? Is het gewoon vraag en aanbod, en moet ik gewoon niet zo nuilen?

Maar goed, we komen voor Steven Wilson, en die had ik al eerder gezien (Tilburg en Nijmegen) solo (en ook wel vaker met Porcupine Tree). En ik moet zeggen (laat ik maar met de conclusie beginnen): het was gewoon weer als vanouds goed. Maar de verrassing is er wel een beetje vanaf. Natuurlijk is zijn nieuwe plaat (Hand. Cannot. Erase.) prima, maar… De verrassing is er wat van af. Ook vanavond weer waanzinnige visuals en een fantastische sfeer, ook in de zaal, maar dat transparante doekje tussen band en publiek, dat heb je  de vorige twee keer ook al precies zo gedaan Steven. Laat het gewoon eens weg. Wat voegt het toe? Vooruit, niet iedereen gaat zo vaak naar jouw optreden. Okay dan.

Hand. Cannot. Erase. had ik vooral vaak op de achtergrond geluisterd, maar op zo’n volume klinkt het toch bij vlagen wel erg lekker. En, typisch Wilson, uiterst perfectionistisch. Geen foutje of verkeerde noot. Alsof je de plaat gewoon opzet. Jammer alleen van die onwijs harde bas die wel knoepert helder is, maar de slagen van de basdrums en het getokkel van Nick Beggs vormen kleine granaatjes en exploderen op je lichaam. Té hard eigenlijk, en ik hoor mensen uit de zaal dit later beamen. Oordoppen zijn wel nodig vind ik al vrij snel, en dan hoor je wel hoe uitgebalanceerd de mix verder is. Laat dat maar aan de meester over, die weer blootsvoets over het podium loopt, goedgeluimd is en weer vaak aan het buurten is met de andere bandleden. De verrassing is er wat vanaf dus, we kennen het beeld, maar de muziek is wel degelijk nieuw. De gehele nieuwe plaat komt zo’n beetje langs. En die nieuwe plaat vind ik iets minder prog en iets meer melodie dan de eerdere solowerkjes, meer symfonisch misschien. Wat meer schuivend richting pop. Wat minder moeilijk doen. En ook wat opgewekter, minder donker of sinister. En dat terwijl de plaat gaat over Joyce Carol Vincent, die drie jaar lang dood in haar appartement lag, zonder dat iemand haar had gemist, zelfs vrienden en familie niet. Melancholie en lichte triestheid. Dat dan weer wel. En dat maakt het ook mooi. Bij vlagen is het album voor mijn persoonlijke smaak dus wat te soft of zoet (het had ook een Porcupine Tree plaat kunnen zijn trouwens), maar bij Wilson kan ik het ook wel hebben. Maar de krenten uit de pap zitten voor mij toch meer in de instrumentale uitspattingen, de meer onverwachte overgangen, de uitgerekte passages, het (gelukkig niet al te overdreven) gesoleer, de onverwachte wendingen, de sfeer, de show, de fantastische visuals op de achtergrond, en het plezier van de band.

Na het meer inleidende “First Regret” knalt het proggy ritme van “3 Years Older” er goed hard in. Oei, da’s fijn, hoewel dit nummer dus ook wat zoete momenten kent. Eigenlijk een nummer met twee gezichten. En zo begint het concert met de eerste nummers van het nieuwe album, waarbij vooral “Routine” ineens veel indruk op me maakt, wellicht vanwege de fantastische animatie op de achtergrond ook. Je laten meevoeren in de emoties die Wilson wil oproepen, dat zijn de magische momenten. En ja, het hoeft dus inderdaad niet alleen maar van die moeilijke prog te zijn voor me.

Tussen het nieuwe werk door het spannende “Index”, dat van het Grace for Drowning abum komt. Het toont aan hoe goed die plaat van toen ook echt was. En nog is natuurlijk. Wat klinkt dat gewoon geweldig live. “Home Invasion” ontpopt zich ter plekke als een van mijn favoriete nieuwe nummers, lekker funky (Adam Holzman is nog steeds een baas op toetsen) en proggy bij momenten. Maar ook “Regret #9” klinkt waanzinnig, met vooral ook het bizar goede gitaarspel van Guthrie Govan die ook terecht groot applaus en gejuich verdient (en krijgt bedoel ik) van het publiek. “Lazarus” is dan een cover van Wilson zelf eigenlijk, maar formeel van Porcupine Tree. Het zijn nummers die wel passen, aldus Wilson, in het thema van de avond. Ik vind het niet meer dan een mooi popliedje, (geef mij dan maar Anesthetize), maar zo heeft iedereen zijn of haar voorkeuren. “Harmony Korine” van het (eerste solo-album) Insurgentes uit 2008 klinkt majestueus, waarna (het nieuwe, maar ook vorig jaar al in Nijmegen gespeelde, maar toen nog helemaal af zijnde) “Ancestral” zich uiteindelijk ook mooi proggy ontwikkelt van trip-hop-achtige beats tot zelfs metal-achtige properties met die dikke riffs. Wilson kun je soms beschuldigen van bijna willekeurig knip- en plakwerk van stukjes muziek in een nummer, maar toch is dit ook wel weer heel erg lekker hoor. “Happy Returns” daarna is ineens wel erg anticlimax terug naar soft.

Toegift. “The Watchmaker” achter het transparante doek. Aardig. Al vaker gezien. Bij “Sleep Together” (Porcupine Tree nummer – zie ‘m hier live in Tilburg – ja daar was ik ook bij) komt de zaal pas echt eens helemaal los, en gaan die mensen die zaten op de stoelen nu ook echt dansen. Euforie gewoon. Bijna jammer dat de tweede toegift dan veel behoudender is, maar wel mooi. Het (enige) nummer en titelnummer van The Raven That Refused to Sing die Wilson zingt vanuit een stoel die hij voor op het podium heeft gezet. Wat ik in dat nummer dan wel even mis zijn de fluitende .. eh.. vogeltjes. Waar was Theo Travis eigenlijk? Onze onopvallende buurman met fantastische fluitsolo’s? Nou goed, die was ook al niet te horen op het nieuwe album.

Al met al was dit misschien een onbedoeld zuur stukje hier en daar, maar uiteindelijk was het gewoon een heerlijk concert, zoals we dat wel gewend zijn van progrock-master Steven Wilson. En dat is net zoiets als lekker eten. Daar kun je gewoon vaker van genieten…

Andere getuigenissen: Counter Culture / Lust for Life / CLEEFT