Gezien: Swans, Doornroosje, Nijmegen

DSC02249Zo’n twee en een half jaar geleden stond Swans ook al eens in Doornroosje, maar dan in de oude zaal uiteraard. Donderdag mocht de band rondom Michael Gira uit New York weer terugkeren naar Nijmegen, dit keer in de nieuwe grote zaal. Veel is er in de tussentijd niet echt veranderd, met name aan het podium-beeld en de beleving, dus een groot deel van het verslag van destijds zou ik opnieuw kunnen gebruiken. Doen we niet.

Zo is er alvast een ander voorprogramma. Okkyung Lee was ook door Gira meegebracht naar het Le Guess Who?-festival vorig jaar in Utrecht, en ze stond ook op het Rumor-festival in Utrecht en Mind The Gap Nights in 2013 in Rotterdam. Lee komt oorspronkelijk uit Korea (wat maakt dat verder uit) en woont ook in New York (maakt ook geen bal uit verder) en speelt cello (dat maakt dan weer wel uit). Nou ja speelt. Dat is de vraag eigenlijk. Is dit bewust en exact technisch zo gespeeld zoals ze het wil, of is dit gewoon je reinste willekeur / improvisatie? Laten we zeggen dat het een experimenteel tafereeltje is, waarbij de cello op allerlei verschillende manieren wordt – ehm – gegeseld. Ik hou best van wat experiment en gekke dingen, maar hier kan ik – sorry voor de liefhebbers – echt he-le-maal niks mee. ‘Het klinkt als een krolse kat’, schiet door mijn hoofd. Bij momenten schuurt ze met de strijkstok over de snaren alsof je twee ballonnen tegen elkaar aan zit te schuren. Op een ander moment lijkt het alsof ze met een vinylplaat aan het scratchen is, alsof ze bewust de naald van de platenspeler naar z’n grootje wilt helpen. Grotendeels is het gewoon onnavolgbare noise, waarbij ze soms woest haar cello probeert door te zagen. Melodie? Wat is dat? Ritme dan? Ja, aan het eind komt dat er dan wel even door, maar dan ben ik allang afgehaakt. Dit soort muziek (of je het zo mag noemen betwijfel ik zelfs) kan ik domweg niet begrijpen. Maar wat is kunst? Na G de Singersongwriter bij Roosbeef dacht ik niet dat een voorprogramma beroerder kon, maar het blijkt echt te kunnen beste mensen.

DSC02238

Goed. Je kunt ook zeggen dat het publiek opgewarmd is. Swans is ook niet heel makkelijk te verteren, maar na zoiets zal alles beter klinken. Zo werkt het dan ook wel weer. Het wordt wachten dus op Swans, waarvan de bandleden zelf nog even wat spulletjes controleren op het podium en Gira himself ook alvast op het podium verschijnt met z’n kenmerkende witte cowboyhoed (die hij tijdens het optreden niet op heeft overigens) om even de blaadjes met teksten (?) klaar te leggen. We hebben het er aan de kant nog even over hoe sympathiek het toch is als bandleden dat zelf gewoon doen in plaats van alles aan roadies over te laten. Gira verschijnt na afloop net zoals de vorige keer ook weer bij de merchandise om spullen te verkopen en handtekeningen te zetten. Ook daar komt hij me weer uitermate vriendelijk doch krachtig over.

Het is een aantal minuten na negen geloof ik (wat maakt het uit) wanneer oermens Thor (goeie naam!) Harris op het podium verschijnt. Ik moet hem ooit eens bij Shearwater hebben zien spelen op de-Affaire, maar dat terzijde. Mooi verschijning zo met z’n sluike lange haar, zwaar fronsende wenkbrauwen, en een oerwoud aan borsthaar (hij trekt z’n shirt uit na een nummer of zo, anders konden we dat niet weten natuurlijk). Hij begint maar eens met het bewerken van de grote gong die daar hangt. Na een tijdje komt drummer Phil Puleo de langzaam aanzwellende geluidsgolven ondersteunen en nog weer even later gaat Christoph Hahn (met z’n karakteristieke kop en strak pak aan) achter de lap-steel-gitaar het geluid nogmaals versterken. Als de rest van de band dan ook op het podium verschijnt en er een nog grotere muur aan geluid wordt opgebouwd beginnen mijn oren al te protesteren. Nu heb ik al wat gevoeligere oren dan vroeger denk ik, maar zo komt er ook weinig terecht van het plan om eens een nummertje mee te pakken zonder oordoppen. Gewoon om het geheel eens puur te ondergaan. Niet te doen. Hup m’n goede oordoppen in dan toch maar. Het kost wat, maar dan heb je ook wat, zo bewijzen die dingen vanavond toch maar weer eens dubbel en dwars. En er werd ook niet voor niets gewaarschuwd voor het harde volume vanavond, en die reputatie heeft Swans dan ook gewoon. Het lijkt er op dat de muzikanten zelf zonder oordoppen spelen(?). Misschien dat het daarom zo hard moet; als je gehoor al naar z’n grootje is moet je het geluid zelf maar versterken, nietwaar? Door mijn oordoppen hoor ik veel meer details en klinkt Swans warmer, zo constateer ik vanavond. De instrumenten zijn zo individueel nog goed te volgen in de woeste geluidsstorm. Even als test doe ik tussendoor de oordoppen uit en dat bevestigt mijn vermoeden: te schel, te hard, niet te doen. En dat het hard genoeg ging – zelfs met oordoppen in – voel ik nog een beetje een dag later, met toch ergens een lichte piep. Nou goed. Beter dan helemaal doof en/of tinnitus.

Het optreden van Swans heeft dus veel weg van het vorige optreden in Doornroosje, hoewel ik het geluid in die kleinere zaal toen nog wat imposanter vond. Nu lijk ik net wat diepere bassen te missen en/of het geluid vervliegt iets in die grotere zaal. Hoewel het nieuwe Doornroosje fantastisch geluid heeft, was het in de oude zaal net iets smeriger, vuiler, levendiger, minder klinisch, maar daar ben ik nog steeds niet helemaal over uit. Wat me ook opvalt in vergelijking met dat andere optreden is dat de andere bandleden wat minder vaak hangen aan de leiding van Gira, en zelf wat beter lijken te weten wat de meester van hem verlangt. Ze kijken dan ook wat minder uitgebreid naar de aanwijzingen van de meester. Maar Gira zelf lijkt me ook wat relaxter, minder getergd, maar uiteraard staat hij er nog wel steeds als een messias zijn boodschap te verkondigen. Muzikaal vind ik het vergelijkbaar met destijds, met veel enorm lange en herhalende en (dus) bezwerende stukken die desondanks toch blijven boeien door de (meestal) lichte verschuivingen. Als er dan eens een snellere ombuiging komt, voelt dat als een verlossing. En als bijvoorbeeld het basgeluid van bassist Chris Pravdica eens wat meer ruimte krijgt komt dat extra sterk over. En wat me nu pas echt opvalt – bizar eigenlijk – is dat ze echt vooral in een akkoord blijven hangen, maar daar omheen dus genoeg interessante ruis blijven produceren, al kun je ook echt op de proef worden gesteld, en zullen anderen het wel helemaal nooit wat gaan vinden. Ik hou juist wel van lange uitgerekte nummers, maar waarom dat precies blijft boeien (en wanneer niet) vind ik ook lastig te verklaren. Technisch gezien lijkt het ook geen uitzonderlijk hoogstandje, maar alles bij elkaar houdt het toch mij toch zes nummers in twee en een half uur geboeid. De magie van Swans.

En er wordt dus nieuw materiaal gespeeld. Was het vorige keer in Doornroosje dat er al nummers werden gespeeld van het later uitgebrachte To Be Kind, vanavond wordt er ook materiaal gespeeld van een album dat (zo verteld Gira na afloop) in september wordt opgenomen en volgend jaar in de lente uitgebracht gaat worden. Misschien ook een mooie gelegenheid om Gira eens een dagje te laten cureren op het Roadburn festival en gelijk maar even dat nieuwe album presenteren. Hij is er immers al vaker geweest en stelde vorig jaar ook al een programma samen (Mouth to Mouth) tijdens Le Guess Who? Moet kunnen. Zo is het eerste lange stuk “Frankie M” nieuw (na de “Bong A Gong” opening geloof ik) en ook “The Cloud of Unknowing” (gespeeld na “A Little God In My Hands” van To Be Kind) is een nieuw nummer. Dan “Just a Little Boy (For Chester Burnett)”, ook van To Be Kind, waarna “I Forget” weer een nieuwtje is, net als “Black Hole Man”, een alternatief einde na “Bring The Sun” (van To Be Kind). Daarmee is Swans dus zo’n band die geen oude koeien uit de sloot haalt, en in dit geval hoeft dat ook niet. Het overdondert allemaal, nieuw of niet, al vind ik het lastig om de nummers echt goed te onderscheiden vanavond. Dat vergt vast meer training.

Maar wat is dus kunst? Swans is als moderne kunst. Het loopt voorop in een eigenzinnige stijl die blijft verwonderen en overdonderen, ook al heb je het gevoel dat het simpel en rechtlijnig is. Het gaat er om wat het met je doet en of het je boeit. En Swans kent die kunst.

Meer foto’s: hier.

Andere getuigenverklaringen: KINDAmuzik | ROAR E-Zine

DSC02254

DSC02263

DSC02286

DSC02287

[youtube=https://www.youtube.com/watch?v=yIBsMSmt4nw&w=500]

[youtube=https://www.youtube.com/watch?v=ipsEDc56F2I&w=500]

Swans Setlist Doornroosje, Nijmegen, Netherlands 2015

1 gedachte over “Gezien: Swans, Doornroosje, Nijmegen”

  1. Pingback: Play: album van de week (25, 2016): Swans – The Glowing Man | t-beest's blog

Reacties zijn gesloten.

Scroll naar boven