Gezien: Kraftwerk, TivoliVredenburg, Utrecht

In 2013 kwam het er dan eindelijk eens van om de Duitse pioniers van de elektronische muziek te zien: Kraftwerk. En waarom zou ik het daarna dan nog een keer willen zien? Misschien is het wel zo dat je Kraftwerk gewoon een keer gezien moet hebben en het daar bij laten. Want hoeveel zal een volgende show van de band nu echt verschillen? Je gaat een boek ook niet snel een tweede keer lezen? Maar goed, een achtbaan is ook altijd hetzelfde, maar daar stap je meestal ook vaker in. Toch was dat concert in Eindhoven in het Evoluon wel zo speciaal, dat het waarschijnlijk nooit meer te overtreffen zal zijn. Dat weet je van tevoren. En hoe bijzonder is het nog als ze in relatief korte tijd wéér in Nederland te zijn. Begin dit jaar stond Kraftwerk ook nog met die reeks van acht concerten in Paradiso. Acht avonden, met iedere avond een integrale uitvoering van een van de albums, gevolgd door een aantal andere composities uit hun oeuvre. Ik was er niet bij. Te duur. Wat te ver weg. En ik had ze al gezien. Maar als oerlid Ralf Hütter, groot wielerliefhebber, dan besluit om een concert te doen op de vooravond én plek van de eerste Tour de France-etappe… Tja, dan. Dan is dat is wel een potje speciaal. Vooruit dan nog maar een keer dus. Diep in de buidel grijpen, en nog een keertje naar Kraftwerk. Omdat het kan.

En dan ga ik niet alles herhalen van de vorige keer. Net zoals het Kraftwerk-concert in het Evoluon, is het verslag er van ook nooit meer te overtreffen vind ik. Dat was toen een heel boekwerk geworden, met een hoop geschiedkundige feitjes en kekke achtergrondweetjes. Ga ik niet herhalen. Ik denk dat een groot deel van zo’n Kraftwerk-ervaring vooral speciaal is als je het de eerste keer meemaakt. Grootste verschil met dit optreden in Utrecht is misschien wel de plek zelf dus. De zaal is ook een beetje rond (het heet niet voor niets de Rondo), maar niet zo rond als in Eindhoven. Het geluid is op deze vrijdagavond dan ook niet zo ruimtelijk om ons heen te horen, in Eindhoven hadden ze ook boxen rondom geplaatst, maar slecht is het geluid hier ook niet. Ik sta zo’n 40 minuten voor aanvang al klaar midden voor het podium, rij 6 of 7 of zo, en ben daar uiteindelijk wel blij mee. Ik weet niet hoe het geluid dan in de rest van de zaal klinkt, maar daar vooraan is het subliem helder, en uiteindelijk nét niet te hard om m’n oordoppen in te moeten doen, al is het verschil in volume tussen de nummers soms opvallend. Zo is “The Man Machine” vanavond extra sterk en opvallend vanwege de enorme dikke beats die daaronder te horen zijn, terwijl een aantal andere nummers juist meer ‘mellow’ aanvoelen. Maar die diversiteit heeft Kraftwerk altijd wel gehad, al was dat volumeverschil tussen de nummers minder in Eindhoven voor mijn gevoel. Maar goed, het geluid valt niet tegen dus, en op die plek is het toch mooi ruimtelijk met fantastische stereo-effecten. Elk instrument is helder te horen zou ik bijna willen zeggen, al is dat hier een beetje onzin. Het blijft elektronisch en het komt uit een kastje. Ik sta wel veel dichterbij dan in Eindhoven, de band staat ook dichter op het publiek, en heb zo meer het gevoel dat de heren ook echt wat aan het doen zijn live. Dat hun bewegingen van de armen en voeten (met pedaaltjes) wel degelijk invloed hebben op het geluid en ze ons daarmee meeslepen in de zuigende of rondzwiepende effecten, samples of synths. Ja, voor hetzelfde geld staan ze daar twee uur lang een potje te videogamen met z’n vieren, je zou het als publiek niet eens in de gaten hebben.

Na een computer-gesproken welkom kan het aftellen beginnen. Nummer 1 tot en met 8. Jawel, Kraftwerk begint met “Numbers” en je zit gelijk helemaal in het concert, met je 3D-brilletje en de doorgaans wat simpele maar leuke 3D effecten op de achtergrond. Maar het gaat om de typische Kraftwerk beleving, wat dat betreft hebben ze een sterk merk. Uniek in vele opzichten, niet alleen wat betreft merk maar ook wat betreft de muziek. “Computer World” volgt dan, met dat riedeltje van dat nummer van Coldplay (“Talk”). Weten we gelijk waar iedereen echt de mosterd vandaan haalt. Het is een flink setje nummers van het Computerworld-album, en dat is een heel fijn begin. “Autobahn” daarna wordt met gejuich ontvangen, onvermijdelijk dat dit nummer in de set langs komt, misschien wel hun grootste hit. “Radioactivity” is ook zo’n klepper dat indruk maakt op het publiek, al is het volgens mij het enige nummer van Radio-Activity dat vanavond langs komt. Je kunt het enthousiasme ongeveer afmeten aan hoe vaak de mobieltjes en camera’s naast je omhoog gaan. Volgens mij stond ergens in de uitnodiging nog dat je geen foto’s en video-opnames mocht maken, maar ja, wie houdt zich daar aan. Wel jammer dat iemand voor me zijn brakke telefoon soms een minuut voor me houdt voor een videootje, maar goed. Ik ben ook wel eens irritant met het maken van foto’s, maar in Eindhoven deed mijn camera het niet (oeps, batterij vergeten) dus ik wil per se vanavond goede foto’s maken, al overdrijf ik het nergens en ben ik volgens mij niet zo vervelend voor anderen. Het is dan ook zo mooi, een foto van Kraftwerk. Zo herkenbaar dus. Stijliconisch, als dat al een woord is (denk het niet).

Maar we komen dus vooral ook voor een setje “Tour de France”, we zijn niet voor niets in Utrecht. De avondetappe. De pro-proloog. Samen met (als enig overgebleven) oerlid Hütter dus. Hij begon met fietsen in 1978 met Schneider en waren best fanatiek met tochtjes van 200 kilometer per dag (bron). Begin jaren tachtig moest hij dat bijna bekopen met z’n leven toen hij botste met een andere fietser, waardoor hij een fractuur aan z’n schedel opliep en in coma raakte. Maar het was niet zo erg als mensen vaak denken, na een paar dagen was hij al weer uit het ziekenhuis. Hij was gewoon zijn helm vergeten. Een nieuw hoofd er op en klaar. De eerste versie van “Tour de France” stamt uit 1983, maar het volledige album kwam pas veel later uit in 2003, met een re-release in 2009 in het kader van de honderdste editie van de Tour de France. Vanaf “Prologue” komen er nummers van dat album, tot en met “La Forme”, terwijl nummers als “Elektro Kardiogramm” en “Aerodynamik” pas in de tweede toegift voorbij komen. Niet alles daarvan is even sterk moet ik zeggen, soms kakt het allemaal een beetje in, maar bijvoorbeeld de visuals van “Vitamin” zijn dan weer zo heerlijk 3D, waarbij je de belletjes en pillen alle kanten op ziet bewegen op de achtergrond. Dat ik af en toe wat scheel kijk kan er ook aan liggen dat de vier heren er gewoon in 2D (eh…) voor staan natuurlijk. Muzikaal gezien lijkt Hütter aan het begin van dit Tour de France-stuk wat moeite te hebben met de synthesizer die niet helemaal lekker door lijkt te komen (kapot pedaaltje?), maar het stoort nauwelijks.

“Spacelab” daarna kan ook rekenen op flinke respons uit het publiek, met name ook omdat hier de schotel van het Evoluon tevoorschijn komt en uiteindelijk landt bij TivoliVredenburg (zoiets deed de band ook in Paradiso, maar dan met Paradiso uiteraard). Toch leuk zo’n persoonlijke noot in het hele verhaal. “The Model” dan, misschien wel een van de lekkerste of bekende meezingers, maar dan komt er dus een enorm vette versie van “The Man Machine”, waarmee mijn trommelvliezen bijna worden opgeblazen, maar oh wat is dat lekker. Bijzonder ook is de achtergrond hier, dat naar links beweegt waardoor de band ineens op een loopband lijkt te staan en naar rechts lijkt te bewegen. “Trans-Europe Express” dendert dan lekker door, met die simpele maar doeltreffende visuals van voorbij vliegende treinen (goh), gevolgd door “Metal on metal” (niet heel opzienbarend), waarna het concert lijkt te zijn afgelopen als de gordijnen worden dicht gedaan. Nee, natuurlijk volgt er nog wat.

Als je dan toch iets moet noemen wat gaaf is ten opzichte van Eindhoven, dan is dat de eerste toegift “The Robots”, sowieso wel een vet nummer, maar helemaal gaaf als het wordt opgevoerd met vier echte robots, zoals we die kennen uit de videoclip zeg maar. Vast geen verrassing voor de echte fans, maar ik verwachtte het totaal niet, en dan is dat extra leuk. Technisch is het tegenwoordig geen hoogstandje, maar gelijkmatig bewegende robots op het podium met die muziek en visuals op de achtergrond is toch wel heel erg bijzonder. Heel erg Kraftwerk. Gaaf.

Dan de tweede toegift met “Aerodynamik”  en “Planet of Visions”, een bewerkte versie van “Expo 2000” dat in 1999 uitgebracht werd voor de Expo 2000 in het Duitse Hannover. In Eindhoven was dat nog het laatste nummer geloof ik, maar gelukkig volgt er nog meer met “Elektro Kardiogramm”. Maar dan. Gaan ze nu echt mijn favoriet niet spelen? Jawel. Er klinkt een luid ‘boing, boom, tschak  ter inleiding van het triootje “Boing Boom Tschak / Techno Pop / Musique Non Stop”. Met name dat laatste stuk is speciaal voor me, omdat dat het enige is wat ik op vinyl heb (maxi-single) en destijds dus veel gedraaid heb. Met die vette klanken loopt het concert ten einde en lopen (haha, ahum) de heren ook een voor een het podium af. Gebruikelijk voor een concert van Kraftwerk. Nu ik zo dichterbij sta lijkt het allemaal persoonlijker, maar dat komt misschien ook wel zoals Hütter bijvoorbeeld hier gemoedelijk achter z’n desk hangt tijdens dat laatste stuk; soms met de ogen dicht en soms zelfs een beetje swingend of relaxed, en bij vlagen zichtbaar genietend. Een concert van Kraftwerk is altijd minimaal en stijf gepresenteerd door de bandleden, dat is de bewuste stijl ook, maar vanavond voelde ik wel die warmte en knusheid. Een vrijwel perfecte uitvoering van deze elektronische wonderpioniers, dat zal wel nooit echt gaan vervelen, ook al voeren ze het kunststukje nog veel vaker op. De rit in de achtbaan, oh wacht, de Autobahn was weer geweldig.

Alle foto’s.