Gezien Opeth, TivoliVredenburg, Utrecht

Inmiddels bijna een week geleden, maar daarom was het nog niet minder briljant. Mijn geliefde Opeth in die oude zaal van TivoliVredenburg in Utrecht. Het is ook een vaste prik inmiddels om Opeth jaarlijks te zien (b.v. 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014), samen met die andere favoriete band Motorpsycho (b.v. 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015). Normaal wordt Opeth wel overklast door Motorpsycho als je puur kijkt naar de lengte van een concert, maar hier in Utrecht op een doodnormale doordeweekse avond staan de Zweedse heren dit keer wel een uurtje of drie fantastisch te zwoegen op hun eigen materiaal. Omdat ze 25 jaar bestaan. En dat mag gevierd worden…

Net zoals in 2010 in Essen dus, toen ze uiteraard 20 jaar bestonden, bestaat deze speciale set uit twee gedeelten. Was het in Duitsland nog het Blackwater Park-album dat integraal werd uitgevoerd, hier in Utrecht is gekozen voor het niet al te misselijke Ghost Reveries. Waarom ze die hebben gekozen weten ze zelf ook niet, zo grapt frontman Mikael Åkerfeldt nog vanavond, maar het album bestaat 10 jaar, dus dan past het wel. En ach, 25 jaar geleden, ik heb de band toen opgericht als foetus, aldus Åkerfeldt, maar hij vertelt er ook bij dat hij Opeth niet eens heeft opgericht. En dat klopt trouwens, Åkerfeldt werd gevraagd (toen 16 jaar pas) door originele oprichter David Isberg om bas te spelen. Zonder dat de originele bassist het wist overigens. De roerige beginjaren van de band, maar Opeth kreeg pas ook echt z’n vorm rond 1994 en toen Orchid uiteindelijk uitkwam in 1995, zo’n twintig jaar terug inmiddels.

Opeth is op de laatste platen toch wel aardig van koers veranderd door de metal, grunts, blastbeats en andere woestenijen thuis te laten en zich meer op de jaren-zeventig-prog te storten (Heritage, Pale Communion), maar Ghost Reveries stamt nog wel degelijk uit hun periode deathmetal/-prog. Misschien is het wel hun beste plaat, al is dat bij deze band altijd wat lastig te zeggen want veel slecht spul maken ze niet, zeker in die periode. Echt opvallend is het misschien niet dat ze niet een recent album integraal spelen, want waarom zou je op je 25-jarig feestje terugblikken op een periode waar je nog middenin zit. Het is bekend dat de band (en vooral Åkerfeldt) wel een beetje is uitgekeken op al die zwaardere kost van vroeger, maar toch staat hij vanavond flink te grunten en klinkt de deathmetal weer als vanouds. En ook dat is niet gek. Hoewel hij z’n fans van de deathmetal van vroeger niet zomaar op hun wenken wil bedienen – wat dat betreft volgt hij gewoon zijn muzikale hart, waren live-concerten van recent ook nog steeds doorspekt met die (vette) oude nummers, met uitzondering wellicht van de concertreeks vlak na het uitkomen van Heritage, dat toen opvallend ingetogen was. Hoewel nieuw materiaal dus geen spoortje (death)metal meer bevat, wordt het nog wel steeds live gespeeld dus. Gelukkig maar.

Net zoals in Essen is er een selectie nummers van andere albums in het tweede gedeelte van de avond (na een pauze). In Duitsland speelde de band na de pauze echt van elk album een nummer, hier in Utrecht is er meer aandacht voor het laatste Pale Communion met drie nummers, maar dat past wel in de gevarieerde set. Sowieso is Ghost Reveries een achtbaan van muziekvormen, al is de dynamiek natuurlijk in de eerste helft nog groter: van knoerthard tot superlief, op Ghost Reveries komt dat allemaal uitstekend aan de orde. En uit de verf. Toch wordt in de tweede helft ook nog aandacht besteedt aan albums als Blackwater Park en Deliverence, en dat zijn ook gewoon van die deathmetalprog-kneiters. Lekker man. Weinig te klagen dus als fan.

Opeth start vanavond rond 20:00 zoals aangekondigd met “Ghost Reveries”, het nummer van het gelijknamige album uit 2005 dus. Het is ook een van de eerste albums die ik destijds echt bewust heb geluisterd als nieuw album, al waren Blackwater Park (2001), Deliverance (2002) en Damnation (2003) toen ook al wel uit, en zag ik de band in die tijd al wel op diverse festivals. Op Ghost Reveries staan dus lange nummers die je heen en weer gooien in emoties, als een achtbaan. Super stuntwerk. Altijd weer verrassende breaks en onverwachte overgangen. Van grunts naar zoet gezongen stukjes, van akoestisch gepingel naar brute riffs en het bekende breek- en hakwerk. Ja, als je dat zo allemaal achter elkaar hoort was het toch een fantastisch album, en sommige nummers zitten inmiddels in mijn hercencellen en genen ingebakken, dus ik onderga het als een bekend en weldadig bad. Bij Opeth kun je rustig bier gaan halen bij sommige nummers, even uitgebreid een bezoek aan de WC brengen (beter is om het in een andere volgorde te doen), en daarna terug te komen en af te vragen of ze eigenlijk nog steeds met hetzelfde nummer bezig zijn. Bij Opeth is dat meestal ook zo. Goedkeurend knikt mijn hoofd mee met alle dikke riffs, ook al is dat soms moeilijk door de proggy ritmes, zoals aan het einde van “Reverie/Harlequin Forest”, dat ik daardoor in het verleden ook wel eens verwarde met “Deliverence” dat ook van die onmogelijke riffs op het einde heeft. “Reverie/Harlequin Forest” op het einde is nog steeds ietsie lastiger en ik zie hier ook verder niemand meebewegen op de riffs. Te moeilijk…. Mooi man. Gejoel in de volle zaal!

En dat kan ik mooi zien op ons plekje iets hoger rechts achterin. Mooi zicht ook op het podium met de kandelaren, verwijzend naar de hoes van Ghost Reveries. We staan vlak bij de bar eigenlijk en zien de (beneden)zaal tot aan de nok toe volstromen voor aanvang, maar wij kiezen dus voor het weidse uitzicht, niet te veel aan de zijkant in verband met het geluid. Bij King Crimson viel me dat ietsie tegen aan de zijkant, terwijl het bij Steven Wilson, ondanks de harde bas, wel zuiver was midden-achter. Vanavond zit het daar iets tussen, net ietsie te wollig naar mijn smaak, hoewel het wel iets beter wordt gedurende de avond. Toch is alles goed te volgen, alhoewel de gitaar van Frederik Åkesson (2007-heden) iets minder prominent aanwezig lijkt te zijn in het totaalbeeld en de basdrums van Martin Axenrot (2006-heden) net wat te rommelig of te ruimtelijk klinken, terwijl hij juist heel strak aan het spelen is: een beetje wolligheid en echo dus toch in deze grote zaal, maar daarvoor zitten wel wellicht net te ver weg of te hoog om het echt knalhelder te horen allemaal. Toch zijn de synths van Joakim Svalberg (2011-heden) ook eindelijk eens een keer heel goed te horen, naast uiteraard de zang van Åkerfeldt. Zoals m’n broer opmerkte kan je zijn grunts gewoon bijna verstaan, en dat is in dit genre vrij ongebruikelijk. Zo vies diep als vroeger is het wellicht net niet, maar de grunts zijn gewoon nog steeds prima. Toch valt vanavond ook weer op hoe zijn gewone zang in de loop der jaren – ook live dus – zo is gegroeid. En oh ja, bassist Martín Méndez, sinds 1997 bij de band en dus het langste in de band inmiddels na Åkerfeldt, doet weer achteloos goed zijn ding en heeft weer eens een funky kapsel met langer haar en opgeschoren aan de zijkant als ik dat goed heb gezien. Gekkie.

Terug naar de setlist dan even, met “Beneath of the Mire”, nummer drie van de plaat die als werktitel vroeger blijkbaar “The Russian” heette (de setlist is niet heel verrassend, zoals Åkerfeldt ook nog ergens droogjes opmerkt). Het nummer valt mij niet eens tegen, en is mij op plaat altijd minder opgevallen. “Atonement” is het rustpunt op de plaat dat hier vanavond ook erg goed (be)valt in deze langere versie, zeker met de extra solo’s van Joakim Svalberg op z’n keys. Spacy! “Hours of Wealth” is ook een mooi rustpunt, waarna “The Grand Conjuration” het publiek gek maakt. Wat een dijk van een nummer is het toch, wel vaker gespeeld overigens de laatste jaren. Het heeft nog steeds een wat flauw melodietje, maar het rifft en breakt aan alle kanten lekker weg. “Isolation Years” is onwaarschijnlijk mooi na dat geweld, het laatste voor de pauze en voor het eerst in deze tour live gespeeld, net zoals “Hours of Wealth” en “Beneath the Mire” overigens. De band heeft dus aardig moeten repeteren voor deze jubileum-reeks. Zo houden de heren het ook wel verrassend, ook al is elke avond op deze tour verder hetzelfde.

Zo zijn de grappen van Åkerfeldt meestal spontaan. Gortdroog ook dus, en hij dolt ook nog even met z’n roadie Per “Sodomizer” Eriksson, die blijkbaar hier de gitaartechnicus uithangt maar ook gitarist is van Bloodbath en Katatonia (okay, dat wist ik niet, ik las dat feitje bij OOR). Of we Sodom kennen. En hij vertelt over z’n ruil ooit van een Arnold Schwarzenegger-poster tegen een Sodom-album. Goede deal nietwaar? Alhoewel…., die poster blijkt nu onwijs veel geld waard te zijn.

Na de pauze begint Opeth met het tweeluik “Eternal Rains Will Come” (fijne heavy progrock) en “Cusp Of Eternity” van het laatste Pale Communion. Mooi. Dat zijn de wat meer gejaagde nummers met de nodige avontuur. Goede keuze. Met het wat langere “The Leper Affinity” keren we dan toch al snel weer terug naar de deathmetal van Blackwater Park en “To Rid The Disease” is simpelweg prachtig (was er hier ergens die gave belichting via de discobol?). Hierna nog een tussenstukje waarbij Åkerfeldt stukjes speelt van nummers die worden geroepen (althans zo moet het lijken denk ik) zoals “Bleak”, “Face of Melinda”, “The Moor” etc. Het lijkt spontaan, en het is ook leuk en grappig, maar hij doet dat elke avond. Toch is zo’n een stukje komisch lucht in de set welkom. Met “I Feel the Dark” kiezen ze daarna ook nog wel een dynamisch en soms wat sinister folkprog-nummer van het soms wat kabbelende Heritage, opvallend genoeg het enige nummer dat vanavond langskomt van dat album, maar dus wel een van de betere van dat album.

Het past prima in de setlist, die de hele avond al evenwichtig aanvoelt. “Voice of Treason” van Pale Communion is prachtig gezongen, en “By The Pain I See In Others” is een verrassende afsluiter van de reguliere set, een uitstekend nummer uit de tijd van Deliverance. Dat ze dit keer de standaard afsluiter “Deliverance” zelf weglaten is prima, die hebben we ook al zo vaak gehoord. Toegift “The Lotus Eater” van het laatste ruige album Watershed is een van mijn persoonlijke favorieten van dat album. Ik heb het funky tussenstukje nog nooit zo lekker gehoord (gitaar en synths staan daarvoor goed in de mix) en ik ga niet heel veel later weg om de trein te halen. Wow.

Het eindoordeel is weinig verrassend: fan-fukking-tastisch, al was het meest verrassende vanavond voor mezelf dat dat zo vanzelfsprekend is geworden. Je staat er bij en je kijkt er naar. Je geniet je suf, maar ergens weet je ook dat het altijd zo is bij Opeth. De verrassing is er dan misschien een beetje vanaf in die zin, maar dat is onvermijdelijk. En wat geeft het. Het doet niks af aan het feit dat dit een perfecte setlist was, dat de bandleden bijzonder goed in vorm waren, en dat dit domweg het beste concert van het jaar tot nu toe is geweest (en dat ligt ook aan Motorpsycho, die op Down the rabbit Hole ook anderhalf uur goddelijk bezig waren, maar waar het geluid echt net te veel te wensen over liet). Hopelijk gaat mijn favoriete band nog lang zo door. Bedankt Opeth. U was weer een goddelijke ervaring.

Alle foto’s: check hier.

Andere getuigenverklaringen: Lust for Life | OOR | Soundz Magazine
Een zooitje video’s verzameld door Blabbermouth.