Gezien: De Staat, Doornroosje, Nijmegen

‘Wij zijn De Staat. We komen uit Nijmegen!‘, aldus Torre Florim bij aanvang. Nijmeegs trots in bange dagen De Staat speelde afgelopen vrijdagavond een thuiswedstrijd in Doornroosje, recent nog gekozen als poppodium van 2015 trouwens. Florim meldt die avond ook dat ze de gemeente Nijmegen en Doornroosje dankbaar zijn. In het oude pand hebben ze hun eigen ‘Staatopia’ mogen bouwen met een eigen studio. Opnames zouden zijn gebeurd met de bandleden geformeerd in een cirkel, ook een reden voor de titel van hun nieuwe plaat O, aldus hier. ‘Ik noem het graag wOw‘, hoor ik Florim nog ergens zeggen over die titel. Zelf ben ik nooit een enorme fan geweest van De Staat, ik kon het gewoon waarderen, maar na O komt daar wellicht verandering in. Zeker ook na dit prima optreden ter ondersteuning van dat album.

De laatste keer De Staat (live) voor me was in 2014 op Appelpop in Tiel, in een tijd waarin ik ook wel de indruk kreeg dat de populariteit van de band een tikkeltje tanende was, al kan ik dat niet staven met officiële cijfers. Nu was het optreden een paar jaar eerder (2011) op Lowlands in de Alpha dan ook wel erg groot en goed bezocht, en ik herinner me ook nog het verrassingsoptreden op de-Affaire in 2010 dat niet door kon gaan vanwege de verwachte drukte/chaos. Toen op Lowlands trok ik de conclusie dat ik het – persoonlijke smaak natuurlijk – wat meer van het zelfde vond klinken en/of de setting was daar ook gewoon te groot. Gelukkig is De Staat in staat (haha) geweest om zichzelf opnieuw uit te vinden met de aangepaste versies van oudere songs op Vinticious Versions, maar vooral het nieuwe werk heeft meer elan gekregen met extra variatie en dynamiek, een opvallende hoofdrol voor de synthesizer, en soms meer melodie en pop dan (alleen) funky rock. Een goede zet, denk ik.

En dat werkt ook goed in de live-setting van vanavond in Doornroosje. “Peptalk” van het nieuwe album, is nog iets meer van de oude stempel, prima ook (‘We’re gonna have some fun tonight!‘), maar “Make The Call, Leave It All” is een uitstekend voorbeeld van hoe De Staat is gegroeid in de breedte. Meer pop dan rock, met Beach Boys-achtige koortjes, een lik Foo Fighters (geen idee waarom ik dat er in hoor) en – pak ‘m beet – dEUS. De koortjes vanavond zijn niet zo perfect als in hun plaatopname, maar dat is bijna onmogelijk ook, maar toch. Ik vind het de grootste pophit in spe van De Staat voor dit jaar en sowieso van Nederlandse bodem. Of zelfs internationaal. Ik ben niet zo van de melodieuze popplaatjes, maar dit is echt een pareltje. Toch moet het even vallen in de zaal en komt de band ook beter op gang, met name de gitaar is nog wat slecht te horen in het begin, maar met “Down Town” begint het dan ook echt te leven in de zaal. ‘Er mag gedanst worden!‘, roept Florim nog ergens en hij geeft het juiste voorbeeld, al vind ik dat stiekem soms een beetje houterig, maar hij doet het tenminste. De zaal danst mee, en dat is ook de kracht van het optreden. De synergie tussen band en publiek, wordt ook steeds beter gedurende het optreden.

“Blues is Dead” is de vrolijke noot dan, ook van het nieuwe album. Een voorbeeld van hoe de Staat vaak zoekt naar fijne funky of staccato ritmes, in dit geval ook gewoon aangevuld met (vind ik) soms nét iets te vrolijke simpele blieptoontjes, maar wat geeft het. “Murder Death” verlaagt het tempo, valt minder op, en is ook de opzet tot een wat minder tussenstuk in het hele optreden, ook al klinkt “Old Macdonald Don’t Have No Farm No More” in een geweldige uitvoering vanavond, het knalt en beukt lekker elektronisch. In deze live-versie veel leuker dan de wat verveelde versie op plaat heb ik het idee. Een verrassend hoogtepuntje in de set. Pas bij de klassieker “Sweatshop” begint de ontbranding echt bij het publiek, al vind ik dat oudje nu juist een van de mindere van de set, ik hou van wat meer vernuft en verrassing misschien.

“Time Will Get Us Too” vond ik al heel gaaf op de plaat, en eigenlijk vind ik het ook het beste nummer van O, al zal de zaal het daar misschien niet mee eens zijn, ik kan de reactie uit de zaal echter lastig peilen. Dit is meer een genietnummer dan een dansnummer. Ook hier toont De Staat een ontwikkeling in optima forma, met van die goed geplaatste puntige baslijntjes zoals Balthazar dat ook wel doet (in het begin van het nummer komt dat vooral goed naar voren) en met name in tweede helft nummer is er ruimte voor het werkelijk fantastische atypische dissonante gitaarwerk van Vedran Mircetic dat hier klinkt als een licht ontspoorde synthesizer. Fantastisch om het licht valsig te laten klinken. Zo hoort het. Het nummer deed me eerder al denken aan die laatste plaat van David Bowie, waarbij de sax soms ook zo’n soort rol had. De Staat creëert hiermee een diepere laag/sfeer die je echt mooi meetrekt in een soort melancholische bui. Bovendien prima gezongen.

Toch is er meer aandacht voor “Help Yourself” dat bijzonder wordt opgeleukt met visuele aspecten als Florim met een videocamera zichzelf en het publiek filmt van alle kanten. Juist ja, De Staat heeft aandacht voor de show en vermaakt het publiek ook door een doordachte visuele aankleding. Tegen het einde van de reguliere set is “Input Source Select” een publiekswinnaar, met wederom goede visuals en in een vernieuwde versie naar ik begreep, ergens tussen de Vinticious Versions-versie en de albumversie in, en in deze setting zelfs met een knipoog naar Kraftwerk vind ik, maar ik ben vast de enige. Toch vind ik mooi hoe De Staat tegenwoordig ook de dikke elektronische beats en synthesizers niet schuwt, zeker “Get On Screen” ontpopt zich op het einde als een fantastische afsluiter met ook dat staccato funky herhalende ritme, uitmondend in een dik elektronisch techno-dansfeest. Legt De Staat daar zomaar even een link tussen dancerock en techno? Ja. Met een paar lasertjes ook nog. Gave (lange) versie en een uitstekende setsluiter. De zaal is inmiddels aan het pogoën geslagen, en er is een verdwaalde crowdsurfer. Extase. En de lege flesjes Hertog Jan op het podium worden talrijker.

Dan is het lastig die energie weer op te pakken in de toegift en dat lukt vooral goed bij de onvermijdelijke uitsmijter “Witch Doctor” waarbij Florim midden in de zaal gaat staan opdat het publiek die vette video na kan doen. Een rondootje. Een voorzichtige circkelpit. Noem het hoe je het noemen wilt. Het is een simpel gegeven, maar het is gewoon gaaf om te doen en te zien. Daarmee sluit De Staat na 1.5 uur een prima show af, en tonen ze aan meer dan een rockband te zijn (geworden). Het werk in ‘Staatopia’ werpt zijn vruchten af, en misschien nog belangrijker, ze krijgen het vertaald naar het podium. Kan ik alleen nog maar hopen dat ze op deze ingeslagen weg blijven. Op weg naar een veelzijdige Staat van dienst. De toekomst ligt weer aan hun voeten en dat vind ik een knappe prestatie.

“Witch Doctor” door Edwin de Corti: