Gezien: Spinvis, Stadsschouwburg, Nijmegen

`Mijn vader was wiskundeleraar´, vertelt Erik de Jong vanavond in de stadsschouwburg van Nijmegen. En hij legt uit dat zijn vader hem had geleerd dat als je een lijn trekt tussen twee punten, dat het dan een rechte lijn wordt. Dat wordt al lastiger als je er een derde punt bij zet. Zo is het ook met woorden. Twee woorden bij elkaar is al duidelijk en verder niet zo interessant. Neem een derde woord er bij en er ontstaat vanzelf een verhaal. Dat geldt dus ook voor Trein Vuur Dageraad. En dat kan in elk hoofd een ander verhaal worden. Later vertelt De Jong ook over de willekeurige beelden vanavond op de achtergrond, die vormen ook elke keer een nieuw verhaal met de teksten en muziek. Elke avond is het weer anders. Zoals we hier bij elkaar zitten, in deze samenstelling, dat zal ook nooit meer gebeuren. Althans de kans is nihil. In die zin is het dus een unieke avond. Dat de uitleg over Trein Vuur Dageraad en de bedoeling van deze avond daar nu niet direct helemaal duidelijk van wordt, dat maakt dan ook niet uit. Dat is nu juist de aantrekkingskracht van Spinvis. Er mag iets te raden over blijven. Iedereen is uniek en maakt er zijn eigen verhaal bij. Oftewel, het mag tot de verbeelding spreken. Is dat nu niet juist het idee achter kunst ook?

Misschien kun je het ook van spin en vis zeggen, denk ik later. Spinvis komt voort uit een willekeurige gedachte, zo lezen we hier, maar is ook daadwerkelijk een soort lokaas. Is dat toeval? De uitleg van Erik de Jong doet me denken aan de film Koyaanisqatsi, die ik na lange tijd niet gezien te hebben weer eens op Lowlands zag afgelopen jaar, met live muziek van Philip Glass. Wat kwam ik daar in een flow zeg, niet voor niets werd dat het concert van het jaar. Een week of twee geleden zag ik het thuis opnieuw met wat vrienden. Ook in die film lijken de beelden willekeurig, totdat er wel degelijk een verhaal of bedoeling ontstaat. Maar ook in mijn hoofd ontstonden allerlei verhalen bij verschillende beelden, die ongetwijfeld anders zijn dan bij andere mensen. Ik moest er even aan denken toen De Jong het had over de beelden op de achtergrond, en dat die bij iedereen een ander verhaal kunnen vormen. Ook toevallig, of niet, moest ik aan de muziek van diezelfde Philip Glass denken bij een van de muzikale intermezzo´s in het theaterstuk van De Hollanders dat ik recent zag, met tekst en muziek van Spinvis (en De Hollanders). Vanavond moet ik ook denken aan dat theaterstuk, als de bandleden elkaar voorstellen tussen de nummers door. Ik hoor een stem (even later blijkt het een ander bandlid te zijn), die vraagt `hoe heet je´, maar ook meer persoonlijke vragen worden gesteld en die worden ook beantwoord. Wat een leuke vondst om zo je band voor te stellen. In het theaterstuk klinkt er ook een stem op de band, als ik me niet vergis van Erik de Jong zelf. Het is een computerstem voor de drie bewoners in een volkomen van de buitenwereld afgesloten biosfeer. De cirkel is dan rond vanavond. Maar dat is dus waarschijnlijk alleen in mijn hoofd…

Zo is mijn hoofd er niet helemaal bij vanavond en kom ik lastig in de gewenste flow, zoals ik dat wel een keer had in (het oude) Doornroosje, waarna ik ook triomfantelijk riep dat Spinvis misschien toch wel de beste band van Nederland is. In het theater is het als bijna vanzelfsprekend wat matjes, de mensen zitten keurig stil in de stoelen, en ik mis dan bijna de wat drukkere broeierige en meer uitgelaten sfeer in een popzaal. Je merkt er niks van aan de band, die gedreven speelt, vrolijk, enthousiast, en heel professioneel. De sfeer is relaxed, maar er wordt meer op het podium bewogen dan in de zaal bedoel ik. Maar ik kan me ook wel voorstellen dat deze kunstvorm – ik zie Spinvis bijna zo – daar zich wel goed voor leent. De mensen zijn dan wel weer respectvol stil in zo´n theaterzaal. En de prachtige dynamiek tussen verstild / behoedzaam en uitgelaten / harder rockend, komt dan wel goed over in zo´n zaal.

Trein Vuur Dageraad komt pas op 28 april uit, maar vanavond krijgen we een flinke voorproef te horen van dat album. “De Kleine Symfonie” is een laidback / feelgood nummer met een licht melancholisch tintje. Het vrolijke uptempo “Dageraadplein” zit dan iets verder in de set. “Van de Bruid en de Zee” wordt ingeluid door De Jong met een gesproken ´Kom gewoon te laat, liever geen gedicht, en breng geen bloemen mee.´, je weet in eerste instantie nooit wat hij nu precies bedoelt en dat is juist fijn. Het is een wat meer slowtempo nummer en sleept zich wat voort. “Wat Blijft” is echt een klein liedje gezongen samen met Van Camp dacht ik, waarin we wederom merken hoe goed Spinvis nummers kan maken met ergens een trieste of melancholische ondertoon. Dat geldt ook weer voor “Trein Vuur Dageraad” zelf, gespeeld als laatste in de reguliere set. Het is een wat voller gespeeld nummer met de tekst `Tussen liefde aan de linkerkant, en rechts de eeuwigheid. En in ieder land een vaderland, een overkant en jij, bent de trein, het vuur, de dageraad, wie je worden gaat, wie je vroeger bent geweest. ´ Altijd wat cryptisch dus, maar dat hoort bij de magie van Spinvis. Vind ik dan. Daarnaast in de set ook het nieuwe “Hallo Maandag”, en “Artis” als eerste in de toegift. En die twee kennen we al, dat is het voordeel van video – eh – Spotify. En het voordeel dat het zich wat heeft gesetteld in mijn hoofd dan, omdat je ze al een beetje kent. In mijn herinnering moest ooit het eerste werk van Spinvis ook even sudderen voor het beste resultaat, en op zo´n avond merk ik dat die nieuwe nummers die ik al kende al aardig ingedaald waren. Die andere nieuwe nummers zal ik nog wat moeten laten doorkoken om te kijken hoe het dan wordt verteerd.

Daarnaast ook een aantal oude klassiekers vanavond in de (fijne) afwisselende set, en die zijn meestal in een ander jasje gegoten. “Ik Wil Alleen Maar Zwemmen” start als een funky rocksong, waarin Saartje Van Camp in het tweede gedeelte de zingende zaag pakt en dat ding geselt als in een dikke gitaarsolo verpakt in wolk van echo´s en geluid. Gaaf bedacht, al voelt het een beetje als slagroom op een gehaktbal. Allebei super vet, maar de toonhoogtes van de zaag passen niet overal helemaal lekker in de muziek. En toch is het ergens gewoon heel tof gedaan. Het fantastische “Op een Ochtend in het Heelal”  wordt ook verbouwd en met andere instrumenten dan op de plaat, maar wat wil je. Spinvis knipte en plakte het vroeger toch aardig aan elkaar op een zolderkamertje dacht ik toch, en we kijken hier naar een echte band. We luisteren niet naar een bandje. In het nummer wordt de melancholische lijn gespeeld op trombone. Prachtig, ook al heeft Merel Junge hier en daar wat moeite om het helemaal 100% zuiver op de graat te spelen, maar dat is ook gelijk de charme van een live-concert. Heel gaaf dus, net zoals Van Camp en Junge zo vaak de viool en cello pakken om die zwierige, melancholische kant te benadrukken van de muziek van Spinvis, en dat is domweg prachtig. Ook Diede Oosterveen zien we niet alleen op bas of gitaar, maar bij een aantal nummers ook op piano, net zoals Lucas Oldeman zowel op toetsen als gitaar speelt dacht ik. Drummer Marcel van As zorgt ook nog ergens voor de bas begreep ik en De Jong zelf speelt alleen gitaar. En hij is een kunstenaar in tekst en zang uiteraard, de creatieve geest van Spinvis, alles is ooit ontstaan in zijn brein. Heb ik gelijk ook hier de band voorgesteld. Spinvis is dus méér dan alleen Erik de Jong en hij maakt het met zo´n goede band ook elke keer live helemaal waar.

Dat ik dan zelf niet helemaal in de flow zat is dan jammer, maar ligt niet aan de band denk ik, hoewel de nieuwe nummers nog wel erg vers zijn en hier en daar de uitvoering van een enkel oud nummer niet helemaal naar mijn smaak is. Zo is “Wespen op de Appeltaart”, toch een van mijn favoriete nummers, wat kaal zo in de akoestische versie, en vind ik ” Kom Terug” wat mooier op de plaat, maar dat is ook spijkers op laag water zoeken. Verwend kind. Ik heb me heel goed vermaakt, maar dat de euforie niet helemaal kwam ligt meer aan mijn gemoedstoestand denk ik. Iedereen heeft toch ook zijn of haar eigen versie van deze avond in zijn of haar hoofd zitten als herinnering. En dat maakt het helemaal rond, want dat was ergens ook wel de bedoeling van deze avond. Denk ik.

Ik vond mijn vorige verslag van Spinvis in de Nijmeegse schouwburg toch beter trouwens.

(Vermoedelijke) setlist:

Trein Vuur Dageraad (intro)
De Kleine Symfonie (nieuw)
Bagagedrager
Ik Wil Alleen Maar Zwemmen
Ronnie Knipt Zijn Haar
Op een ochtend in het heelal
Dageraadplein (nieuw)
Van de Bruid en de Zee (nieuw)
Kom Terug
Hallo Maandag (nieuw)
Een Kindje Van God
Club Insomnia
Wat Blijft (nieuw)
Trein Vuur Dageraad (nieuw)

Artis (nieuw)
Wespen Op De Appeltaart
De Grote Zon