Massive Attack is weer eens in het land en dat is voor ondergetekende een goedmakertje voor het afgelaste optreden op Down the Rabbit Hole in 2017. Ergens verwacht ik ze alsnog op dat festival dit jaar, maar we zullen zien. Niet dat ik ze nog nooit heb gezien overigens, ik verwijs dan ook maar even naar het optreden van de band in 2014 in Utrecht toen ik ze voor het laatst zag. Toen hadden ze een vergelijkbare show (ook wat betreft lichtshow/aankleding) als in 2003 op Pinkpop, de eerste keer dat ik ze zag en echt werd verrast. Maar ja, een eerste keer maakt vaak de meeste indruk. Zouden ze met een vernieuwde show in de AFAS Live weer indruk kunnen maken?
Mwah. Laat ik daar gelijk helder over zijn. Dit keer werd ik niet weggeblazen of meegezogen in een euforische stemming. Daarvoor was het ook te wisselvallig. Ik weet ook niet helemaal waar die trend vandaan is gekomen om hele albums te spelen, maar mijn indruk na het optreden is dat dat vooral goed kan werkt als dat album ook echt boven je hele collectie uitspringt. Mezzanine, inmiddels 21 (of XXI) jaar oud, doet dat toch te weinig, ondanks een aantal goede nummers op dat album.
Voor aanvang worden nog een setje lullige nummers afgespeeld van acts als Robbie Williams, Cher en Britney Spears. Misschien allemaal XXI jaar oud allemaal zoals hier opgemerkt. Misschien is de beroerde geluidskwaliteit ook wel bewust, maar waarom ontgaat me een beetje. Gelukkig is de geluidsmix van de band zelf wel goed en helder, alleen overheerst de bas enorm, althans op de plek waar ik sta dan in elk geval; ongeveer de derde rij, midden voor het podium. De pompende bassen voelen als exploderende granaatbommetjes op mijn lichaam en dat is een tikkeltje overdreven hard, maar het is vast nodig om ook doel te treffen achterin het tweede balkon. Bij het derde nummer grijp ik dan ook zo snel mogelijk naar mijn oordoppen. Dit is niet te doen. Zelfs met oordoppen in gaat het nog behoorlijk hard. Maar wat ik vooral jammer vind is dat de elektrische gitaar niet harder in de mix zit, net zoals een aantal elektronische effecten. Aan de andere kant drijft Massive Attack natuurlijk ook wel een beetje op die hypnotiserende ritmes, maar dit soort geknal is wat overdreven. Of ik moet volgende keer toch wat verder in de zaal gaan staan. Vooraan kun je wel helemaal opgaan in de show en de expressie van de bandleden goed zien. Natuurlijk verwacht je bij een vernieuwde show van Massive Attack dat de lichtshow indruk zal maken en dat doet het ook wel gedeeltelijk, maar ook hier ontbreekt vernieuwde euforie of verrassing. In feite zijn het drie grote LED-schermen waarop oude filmpjes worden getoond of (net zoals in het verleden) wat prikkelende teksten. Hier en daar flitsen ook wat extra lichtbakken, maar de band zelf oogt matjes en routineus. Natuurlijk is het geen feestmuziek en past een wat behoudende uitvoering van de eigen muziek (‘suspense’ is misschien het goede woord), maar toch vind ik het jammer dat de interactie met het publiek vrijwel helemaal ontbreekt. De band loopt na afloop direct af, zonder blikken of blozen of toegift. Robert Del Naja (3D) doet z’n ding, maar enige beleving ontbreekt totaal bij hem, zelfs als hij vooraan het podium op zijn toetsenbordje komt spelen en wat meezingt. Ook de boomlange zanger/DJ/toetsenist Grant Evan “Daddy G” Marshall valt op door niet op te vallen. Alleen de oude (zanger) Horace Andy doet in een van de nummers nog een voorzichtig dansje en glimlacht naar het publiek. Hij ziet er wel wat breekbaar uit op z’n leeftijd en zingt het eerste nummer zelfs uit de toon, maar de meeste sympathie komt van hem vanavond. Interessant is dat niet Martina Topley-Bird als vrouwelijke zangeres aanwezig is dit keer, maar Elizabeth (of Liz) Fraser, de oorspronkelijke zangeres ook van het nummer “Teardrop”, maar vooral ook bekend van Cocteau Twins. Zij zingt prima maar staat ook wat statisch op het podium. Ze lijkt zelfs met een hand in de zak te zingen, maar dat kan ook gezichtsbedrog zijn. Misschien hoort het bij de aangemeten stijl van de band. Gelukkig breekt uiteindelijk ook bij haar een kleine glimlach door en bovendien tilt ze “Teardrop” naar een beter niveau dan Topley-Bird dat deed vind ik, al blijft haar uitvoering op de plaat net iets mooier naar mijn bescheiden mening. Als we dan toch een paar mensen benoemen moet je ook melden dat Andrew (Andy) Vowles (al heel lang) ontbreekt, naast 3D en Daddy G een van de oprichters van Massive Attack, maar die verliet de band naar verluidt eind 1999 (na Mezzanine dus) wegens verschillen van mening over de creatieve richting van de band. Je moet het ook maar altijd met elkaar eens zijn natuurlijk.
Zo kun je je ook afvragen wie bedacht heeft om naast Mezzanine allerlei oude covers uit de sloot te graven vanavond. Als je naar de gecoverde bands kijkt dan lijkt dat heel wat, maar ze zijn in mijn beleving wat flauw: “I Found a Reason” van The Velvet Underground uit 1970, “10:15 Saturday Night” van The Cure uit 1979, “Rockwrok” van Ultravox uit 1977, “See a Man’s Face” door Andy Horace uit 1972 en “Where Have All the Flowers Gone?” (Peter Seeger, 1955). “See a Man’s Face” wordt natuurlijk door de man zelf gezongen, maar een stukje reggae kan me hier toch minder bekoren. Misschien hou ik ook wel te veel van de typische Massive Attack suspense/triphop en blief ik ander spul een stuk minder. Hoogtepunten zijn toch “Risingson”, “Dissolved Girl” (zangeres Sarah Jay Hawley horen we van een bandje dacht ik toch, op de achtergrond op film wel iemand die meezingt en andere bandleden worden nagedaan), “Angel” en het afsluitende “Group Four”. Op die momenten merk je ook iets meer enthousiasme in het publiek, maar de totaalvangst is wat mager op deze manier. De grote hit “Unfinished Sympathy” (Blue Lines, 1991) wordt niet gespeeld en dat is op zich niet zo heel erg, maar ik had de covers toch liever ingeruild voor eigen werk van andere albums, zoals andere favoriete nummers van me zoals “Safe from Harm” (Blue Lines, 1991), “Future Proof” (100th Window, 2003) of “Atlas Air” (Heligoland, 2010), om er maar een paar te noemen. Misschien worden de covers door de band bewust gebracht als tegenhanger en afwisseling van de Mezzanine-nummers, samen met de oudere filmpjes op de achtergrond, maar de algemene boodschap van Massive Attack vanavond ontgaat me een beetje. Ja we kijken terug op de tijd, met hier en daar uiteraard een flinke lik politiek (zie ik nu een Trump/Putin morf?) of erg rauw (erg inzoomen op oorlogsslachtoffers) en dan ineens weer een vrolijk dansje. Het is verwarrend en het schakelt rigoureus. Misschien zoals het echte leven ook wel is. Maar ik mis er toch een lijn in. Het lijkt willekeur, al is de boodschap op het einde om vooral ook naar de toekomst te kijken. Maar of Massive Attack nu zelf ‘future proof’ is waag ik na vanavond enigszins te betwijfelen. Daar had voor datzelfde geld meer in gezeten.
Andere getuigenverklaringen: OOR / NRC / Volkskrant / Parool / Lust for Life