Ik twijfelde toch een beetje of ik de reis naar Utrecht zou maken voor een nieuw portie Sólstafir, maar ik heb de band uit IJsland toch al een paar jaar niet meer gezien geloof ik. Als ik het teruglees moet FortaRock 2012 de eerste keer zijn geweest, gevolgd door (notabene) Paaspop in 2013, in de tijd dat ze daar nog wel eens een spannende hardere programmering hadden. Ik was al bijna vergeten dat ik de band ook nog wel eens in mijn eigen poptempel Doornroosje zag in 2014, maar de optredens op Roadburn 2015 (donderdag en vrijdag) zijn minder moeilijk te vergeten. Toen speelden ze muziek bij de film Hrafninn Flýgur (When The Raven Flies) van regisseur Hrafn Gunnlaugsson, dat in zijn geheel werd vertoond op de achtergrond, een cult-klassieker. Een Viking-film, met genoeg bloed en zwaarden en hier en daar een staaltje overacting. Vanavond in het knusse Cloud-Nine, in de nok van TivoliVredenburg-complex, zien we een stukje van die film bij aanvang van het concert op de achtergrond, en ook later in de set komt het nog eens langs.
Maar goed, de laatste keer dat ik de zwart getinte post-rock van Sólstafir live onderging was op het Valkhof Festival 2015. Dat jaar, 2015, was ook het jaar dat drummer Guðmundur Óli Pálmason volgens zijn eigen verklaring uit de band werd gegooid, een dag voor de tour. Een portie moddergooien volgde in het openbaar. Wat nu de werkelijke reden is geweest blijft wel een beetje gissen, maar het voelt nog steeds als een naar smetje op de band. De nieuwe drummer is nu ook weer niet zo veel beter vind ik, maar goed, maar we zijn ondertussen ook al wat jaren verder.
Het enthousiasme over Sólstafir is bij mij sindsdien wel wat gedaald, maar dat had er vooral mee te maken dat bijvoorbeeld Berdreyminn (2017) toch ook wat meer van hetzelfde bevatte. Ótta (2014) kon me destijds meer raken op de een of andere manier. Echt goede nieuwe creatieve ontwikkelingen waren er voor mijn gevoel niet de laatste jaren, maar om weer eens een dosis Sólstafir (live) op te snuiven is ook niet verkeerd natuurlijk. En zo’n setje strijkers (vier dames) maakt het extra interessant vanavond. Het leek me vooraf dat dit soort strijkwerk ook wel goed zou kunnen passen bij de – toch al – sfeervolle muziek met uitgestrekte gitaren en donkere vlaktes. En dat bleek ook wel. Bovendien voegt een extra toetsenist ook wel wat toe, zo blijkt vanavond. Die extra ingrediënten zijn ook extra voer voor de vaste fans.
De focus is op hun ‘mellower side’, zo lezen we in de aankondiging, maar gelukkig blijft het niet heel braaf. We hebben toch nog (net) de oordoppen nodig en wordt er hier en daar toch echt nog wel lekker doorgeragd op gitaar. De violen worden als een mooie extra laag toegevoegd aan het geluid en het pianospel maakt het sfeertje helemaal af. Aðalbjörn “Addi” Tryggvason blijkt in elk geval goed bij stem, niet zo heel onvast in elk geval zoals het in het verleden wel eens was, ook op de plaat trouwens. Voor “Necrologue” houdt de frontman een indrukwekkend praatje, mede ook omdat de zaal even muisstil is. Het nummer van het Köld-album uit 2009 werd geschreven voor een vriend die zichzelf van het leven had beroofd. Tryggvason vertelt daar ongeveer zo over:
We wrote a song about a friend of ours that had just passed away .. he was a beautiful young man in his prime. But he was fighting. He was fighting the darkness in his head. For many years long with addiction and those things … especially when you have to do it on your own. Fighting darkness, depression, addiction. Afraid of feeling ashamed, people will judge you .. and you just keep on … just can’t stand the pain anymore. I am sure that for a fact some of you are dealing with this darkness in your head. Most of you never talk about it. Few of you will. If you are not dealing with this, I’m sure you have a friend or a loved one is or did. Losing someone is a hard thing to do and a very sad thing. So if you are fighting with this darkness or your friends or your loved ones, this song is for you, this is “Necrologue”.
Het past in het thema vanavond, dat donkere depressie schakelt aan zalvende pracht, extra ondersteund door de violen. De balans tussen hard en zacht voelt natuurlijk aan. Als een schuurspons met glansmiddel, heb ik het wel eens genoemd. De rustige stukken zijn bij vlagen echt bijzonder mooi. Zo’n pauze in het midden (kwartiertje) had niet gehoeven, dat breekt de magie ook wel een beetje. En ik hoor ik de band ook liever wat vaker in de versnelling dan (alleen) maar met dat trage en herhalende werk, neem “Lágnætti” (Ótta) en standaard uitsmijter “Goddess Of The Ages” (Köld), waar de band nog even helemaal los gaat en de toetsenist zijn synthesizer boven zijn hoofd gooit. Nog even er alles uit gooien, en zo voelt het publiek dat ook. Dan vind ik nog steeds dat de band zich wat te vaak beroept op dezelfde soort herhalende akkoordjes op een wel erg loom ritme, maar de aankleding vanavond is dan wel heel bijzonder in allerlei opzichten, met name ook door de extra laag violen. Je voelt in zo’n knusse zaal ook wel een bijzondere saamhorigheid. En dat mag er in alle euforie op het einde dan wel even uit ja. In deze vorm smaakte Sólstafir in elk geval weer even als vanouds goed.
