De laatste keer dat Tool in het land was (en waar ik ook bij was) moet zo ongeveer Lowlands 2007 zijn geweest. Volgens mijn info waren ze er daar ook al eens in 1993 overigens. De eerste keer voor mij was in 2001 op Pinkpop in de kleine tent, toen ze daar nog wel eens vaker goede stevige gitaarbands boekten. De Amerikaanse band (Los Angeles, opgericht in 1990) was in mijn herinnering toen ook nog niet zo heel groot. Later zag ik ze nog op Ozzfest in Nijmegen (2002) en op het hoofdpodium van Pinkpop 2006, waar ze ondertussen al een veel grotere status hadden bereikt. Het lijkt al zo lang geleden allemaal. Nieuw materiaal laat ook al zo lang op zich wachten, bijna Chinese Democracy-achtige toestanden zou je zeggen. Het laatste album 10,000 Days kwam in 2006 uit, nieuw materiaal wordt pas dit jaar verwacht (30 augustus volgens de info van vanavond). Dik dertien jaar later. Het is lang wachten voor de fans dus en als de band dan echt weer een keertje in ons land optreedt verkopen ze het grote Ziggo Dome (17.000 bezoekers) met gemak uit in vijf minuutjes. Niet zo gek. Schaarste verkoopt beter. Gelukkig toverde ik nog vier kaartjes op mijn computerscherm. Kost ook wat. Heb je ook wat.
In mijn herinnering was Tool ook niet altijd top op die festivals, maar dat kan ook aan zo’n setting liggen. Maynard James Keenan was op Lowlands zijn stem dacht ik ook (nog) wat kwijt (keelontsteking een week eerder), het was in elk geval niet een van hun beste optredens staat me bij. Sowieso is het nu de eerste keer dat ik ze in een zaal zie en dat pakt vanavond goed uit kan ik alvast verklappen. Natuurlijk is het Ziggo Dome een enorme afwerkplek voor grote acts, maar de zaal kan zo’n massa wel aardig goed aan en de voorzieningen zijn prima. Bier is er nog steeds vrij duur; 6.60 euro voor een halve liter plas, maar goed. Het was nog aardig druk bij de ingang, waardoor we alleen nog het laatste nummer van support-act Fiend meekrijgen. Heavy psych uit Parijs, maar zo te horen ook niet enorm bijzonder.
Maakt niet. We komen voor Tool en niets anders. Vanaf het eerste “Ænema” van het gelijknamige album blijkt al wel dat het geen slap aftreksel is uit het verleden, bedoeld om wat lege buidels te vullen. De band lijkt zich er niet al te makkelijk vanaf te maken, bedoel ik. We zien een Tool in een strakke vorm. De setting is ideaal, we staan behoorlijk in het middel van de zaal waar het geluid uitstekend en helder klinkt. Alles is goed te volgen, al is het podium nog steeds wat laag in deze zaal, als je wat kleiner bent moet je toch toch meer moeite doen om wat te zien, al staat Keenan (iets naar links) op een verhoging en ook de drums staan op dat hogere plekje (iets naar rechts).
Tool biedt een fantastische lichtshow en alles is enorm goed op elkaar afgestemd. Natuurlijk zien we de buitenaardse vervreemdende en wat donkere of soms lugubere videoclips op de achtergrond die zo kenmerkend zijn voor Tool en daarmee extra betekenis aan de muziek meegevend. Ik neem toch aan dat die videoclips (voor een groot deel gemaakt door Adam Jones, begreep ik ergens) mede het succes van Tool hebben bepaald. De beelden worden getoond op zeven grote rechthoekige LED schermen op de achtergrond en soms zijn er projecties op doorschijnende doeken voor het podium. Het vormt een mooi vloeiend en passend geheel, samen met het licht van de bewegende lampensets en de lasers die af en toe worden gebruikt.
Het klopt allemaal. Het vloeit en het stroomt. Muzikaal valt er ook weinig op aan te merken. Keenan, met zwarte hanenkam en geruite rode broek, staat in zijn typisch pose te zingen en is vrij goed bij stem, al zou hij de hogere noten niet helemaal zuiver hebben gehaald en zit er soms wat veel effect op zijn zang, maar dat valt me verder nauwelijks op. Echt spraakzaam is de frontman ook niet (‘Hello Amsterdam‘ kan er nog net vanaf geloof ik), maar bij dit soort bands verwacht je ook niet direct een empathisch optreden. Opvallend hoe de andere drie achteloos sterk spelen vandaag, alsof het verder niet al te veel moeite kost. Hoe knap is het hoe ze met z’n drieën dit magnifieke geluid produceren, regelmatig in van die lekkere complexe maatsoorten, maar ze laten geen steek vallen. Groots genoeg ook om het Ziggo Dome te vullen. Technisch is er niks op aan te merken. Erg strak en degelijk. Gitarist Adam Jones en bassist Justin Chancellor zijn in de vorm van hun leven blijkbaar en Danny Carey is een beest van een drummer, zo valt me vanavond extra op. Met zijn roffelende proggy drumwerk doet het me hier en daar even denken aan meesterdrummer Gavin Harrison (Porcupine Tree, The Pineapple Thief, King Crimson) of misschien Piotr Kozieradzki (Riverside). Ik kan me vanavond ook wel voorstellen dat ook hij een flinke stempel drukt op het geluid en het succes van zo’n avond, een onmisbare spil in het geheel, al is die drumsolo na de (wat lange) pauze misschien wat overdreven. Het stuk heet blijkbaar “CCTrip” en zou ook op de nieuwe plaat komen. Natuurlijk mag een drumsolo als een gitaarsolo mag, maar zo los gespeeld klinkt het onvermijdelijk wat kaal. Ik hoor het liever aangevuld met andere instrumenten.
Maar het is zoeken naar kritische kanttekeningen vanavond. De oudere bekende nummers glijden er in als zoete koek, messcherp geserveerd. Het is mooi verdeeld tussen de albums, er worden drie nummers gespeeld van Ænema (1996), Lateralus (2001) en 10,000 days (2006) met “Stinkfist” (van Ænema) als bekende uitsmijter op het einde. Van Undertow (1993) komt “Intolerance” langs. Veel oudjes worden enthousiast ontvangen door de fans en regelmatig meegezongen. Goed dat we in de zaal ook echt meegezogen worden in het optreden, zonder afleiding van smartphones voor je snufferd. Foto’s mochten echt niet worden gemaakt op straffe van uitzetting. Gelukkig werkt het, op een enkele uitzondering na. Eigenlijk is dat ook wel weer eens een genot, gewoon met z’n allen kijken en genieten, zonder al die afleidende schermpjes in beeld. Vandaar ook geen foto’s bij dit stukje trouwens. We kunnen opgaan in het geheel. Muzikaal vind ik sommige langere (soms meer melodieuze) rustpunten niet overal even boeiend, maar als tegenwicht van de hardere stukken misschien juist wel goed. Zo komt het nieuwere “Descending” (hier) wat laat op gang voor mijn gevoel, maar uiteindelijk biedt het aardig wat Tool voor je geld. Met name het slotstuk ontwikkelt zich goed, dat voor een deel gedragen wordt door het instrumentale gedeelte en het fijne gitaarwerk van Adam Jones. Nieuwe track “Invincible” begint ook wat rustig, en heeft op het einde ook zo’n dik instrumentaal slotstuk (zie hier, hier of hier). Dit zijn (lange) nummers die ook nog moeten indalen. Bij vlagen overtuigt het nieuwe werk, andere passages voelen nog wat weifelend.
Het doet uiteindelijk wel uitkijken naar dat nieuwe album, dat nu toch eindelijk mag komen. Het zal toch wel geen zeperd worden zoals dat plaatje van Guns N’ Roses destijds. Tool laat alvast live zien dat ze met een complete, superstrakke en visueel briljante show direct terugkeren op het hoogste niveau, in een vrijwel onoverwinnelijke vorm. Een bijzonder knappe prestatie en glorieuze terugkeer van deze giganten.
Andere getuigenverklaringen: Volkskrant / Trouw / NRC / OOR / Lust for Life / NMTH / Newsmonkey
Pingback: De 50 beste concerten van 2019 | t-beest's blog