Gezien: King Crimson, De Vereeniging, Nijmegen

De king of prog bestaat inmiddels vijftig jaar en als progrock-liefhebber kun je ook niet om die band heen. King Crimson. Ongetwijfeld is het merendeel van de bezoekers vanavond in De Vereeniging in Nijmegen ouder dan ik ben en een veel betere kenner van hun werk. Scheelt ook dat ze tot voor kort niet te vinden waren op Spotify, al kun je het natuurlijk op een andere manier nuttigen. Sommige bezoekers zie ik lopen met een flinke stapel vinyl en/of CD’s, gekocht bij de merchandise, waar het überhaupt enorm druk is vanavond. Net zoals voor de barren in de pauze overigens. Er vloeit genoeg geld vanavond. En bier.

Eigenlijk kende ik de band vooral van naam en omdat het Noorse Shining een lange tijd een bikkelharde versie van “21st Century Schizoid Man” op het einde van hun setlist had staan. Ook Steven Wilson, mijn progrock-held van deze tijd, had een duidelijke band met King Crimson, gezien ook zijn 5.1 mixen en remastering van de oude klassiekers. Als je wil weten waar Abraham de progmosterd vandaan haalt is King Crimson een mooie start, de band is toch van invloed geweest op een hoop andere bekende progrock-bands (volgens het programmaboekje: Yes, Genesis, Rush, Tool). De band is al langer actief dan ik leef en dan is het extra bijzonder om de band nog eens te zien, al kon ik ze in 2015 al eens van mijn bucket list strepen. Daar heb ik toen al een hoop over opgeschreven en dat ga ik niet allemaal herhalen. Het was nog even twijfelen, gezien de prijs ook, of ik dat geld er überhaupt nog een keer voor over zou hebben. Maar ja, dit soort meesters uit de oude doos in je eigen stad zien (ik kon lopend naar het concert) is ook geen straf. Bovendien zat ik in Utrecht erg aan de zijkant, en nu kon ik een plekje in de zaal kiezen op rijtje negen. Ook mooi. Het is de eerste van twee concerten in deze mooie oude concertzaal en ondanks de status van de band (ze speelden eerder die week nog drie keer in de grote en machtige Royal Albert Hall in Londen) is de zaal is niet uitverkocht, vooral op de balkons zijn veel lege stoelen. Je moet als ouwe prog-rockerd het geld (er) ook maar (voor over) hebben. Maar het is het wel waard om de club nog eens in actie te zien, moet ik zeggen.

Het sluit ook wel mooi aan bij de progmetal van Tool eerder die week in het Ziggo Dome. Ook hier is er een strikt beleid ten aanzien van foto’s en zo nemen met je telefoon of camera: het mag niet. De zaalwachten kunnen je de deur uit gooien als je dat doet. Hoewel ik ook wel eens wat foto’s wil maken voor dit amateuristische blogje, moet ik toch ook bekennen dat ik het enorm fijn vind deze maatregel. Geen afleiding van onrustige smartphones in de buurt of gewoon recht in je zicht. We zitten lekker rustig met z’n allen op een stoeltje en kunnen ons helemaal laten meevoeren en laten verleiden door de progressieve kunsten van deze oeroude progrockers.

De band stond hier 37 jaar geleden ook al eens, ongetwijfeld in een wat andere samenstelling. De band wisselde nog wel eens van samenstelling, maar vanavond zien we bijna dezelfde mannen op het podium als toen in Utrecht, op dezelfde plek zelfs. Op gitaar/toetsen natuurlijk oerlid Robert Fripp, die weer vrij rustig daar half zit te spelen op zijn gitaar en af en toe op toetsen. Hij valt nog het minste op van het stel, soleert ook vrij weinig en als zijn gitaarspel eens goed te horen, klinkt dat degelijk, maar wat ruw misschien. De flexibele en messcherpe solo’s komen van de andere bandleden. Mel Collins zien we weer op dwarsfluit/saxofoon en ander koper, daarnaast bassist Tony Levin op Chapman Stick en de gewone bas die in het eerste stuk ook minder goed te horen is. Gitarist Jakko Jakszyk is er ook weer bij, en hij zingt echt heel goed, al voelt het soms wat gedateerd aan dit soort rock en zang, met name de melodieuze stukken (of noem het symfonische prog) is niet altijd aan mij besteedt. Maar hij is wel goed in vorm dus. De enige wijziging die ik zo gauw zie is Jeremy Stacey op drums en toetsen (of elektronica) in plaats van Bill Rieflin. Stacey is een van de beste Engelse sessiedrummers ook, lees ik ergens, maar het zijn sowieso allemaal topmuzikanten natuurlijk. Ook vanavond drie drumstellen op het podium, met de twee andere drummers Pat Mastelotto (op links voor de kijkers) en mijn absolute drumheld Gavin Harrison (Porcupine Tree, The Pineapple Thief) op rechts, die soms wat minder goed is te horen in het geweld van de andere twee, maar ik zit zelf ook op links.

Drie drummers, het is soms wat overdreven, maar ze doen het geniaal. Ze beginnen dan ook met “Hell Hounds of Kim” en dat is gaaf, maar ik denk ergens toch ook even dat ik eerst naar een drumensemble zit te kijken. Technisch is het geweldig knap allemaal, maar alleen drums geeft een andere dimensie. De drie zijn wel geniaal goed op elkaar ingespeeld. Toch fijn als de rest ook mee gaat doen en er diepte in het spel komt. Voor mijn gevoel staat hun geluid wat harder in de mix om ook boven de drums (die vooraan het podium staan) te komen. De geluidsmix klinkt behoorlijk goed in de zaal, al klinkt er wel een tikkeltje echo hier en daar. De eerste nummers gaan zonder oordoppen, maar ik vind het toch wat te scherp en met oordoppen in klinkt het allemaal veel zijdezachter en uitgebalanceerd. Althans mijn oren vinden dat fijn. Dan maar iets minder hard.

Wat volgt is een afwisselende avond van prog, jazz en symfonische rock. Twee sets met een pauze van bijna een half uur en in totaal tegen de tweeënhalf uur aan progrock zoals de meesters dat zelf hebben bedoeld. Neem ik aan. Afgezien van de wat melodieuze rocknummers is het ‘puntje van je stoel’-werk, met uiteraard veel gesoleer en fijne moeilijkdoenerij in exotische maatsoorten. Je blijft je afvragen hoe de nummers verlopen en er zit voor mij (als minder goede kenner) genoeg verrassing in om te blijven boeien. Natuurlijk krijgen de bandleden regelmatig hun moment om hun kunsten te laten zien, maar al het gesoleer voelt niet overdreven, het wordt geen kunstje op zich en meestal zit het goed ingepast in de nummers. De eerste helft is prachtig. De tweede helft gaat voor mijn gevoel op een gegeven moment wel vaak richting melodieuze rock met zang, maar het voelt als een goede opmaat naar “The Court of King Crimson”, dat uiteindelijk ook daadwerkelijk wordt ingezet. Je voelt echt een siddering door de zaal gaan als het nummer wordt gestart. Het volzoete nummer klinkt dan ook wel bijzonder mooi en zie ik nu echt mensen tissues pakken voor hun tranen? Ik snap het. Daarna volgt nog maar eens een ongekend gaaf slotstuk van het optreden. “Radical Action II” en met name “Level Five” (uit 2001 geloof ik, wat een majestueus dreigend en stevig stuk) vormen een waanzinnig slotstuk van de tweede helft. “Starless” in de toegift is uiteindelijk ook gaaf, begint nog vrij zoet, maar heeft een mooi themaatje en gave tussenstukjes. Voor de fans bekende koek, neem ik aan, van het Red album uit 1974 en origineel (akkoorden en melodie) geschreven door John Wetton (zanger in die tijd, overleden in 2017) waarna de groep uiteen viel. Dan lijkt het optreden afgelopen, zeker als Tony Levin de camera pakt, ten teken dat de zaal dit nu ook mag doen en alle muziek is geweest, zo werd ons vooraf medegedeeld.

De zaal blijft echter klappen, je weet maar nooit of ze nog terugkomen voor… Juist. Ik geloof dat ze het ook niet altijd spelen, dus ik vind het toch ook wel weer extra bijzonder dat vanavond toch nog “21st Century Schizoid Man” voorbij komt van het legendarische In the Court of the Crimson King-album, waar ook “Epitaph”, “Moonchild” en “The Court of the Crimson King” vandaan kwamen vanavond. Met een hoofdrol voor Gavin Harrison, die hierbij een gave drumsolo geeft. Het is het einde van het optreden van een legendarische band en toch ook wel weer een legendarisch optreden, niet alleen vanwege de grote historie en invloed van de band op het genre en de vele andere beroemde bands, maar ook gewoon omdat de heren ook wel een enorm sterk staaltje vakmanschap laten zien hier in de Vereeniging. Na vijftig jaar nog zo’n sterke performance geven, dat is toch zeldzaam uniek.

Crappy phone-pic: