Gezien: Steven Wilson, AFAS Live, Amsterdam

Geen goedkoop uitje naar Steven Wilson, maar ja, de beste man maakt geweldige progrock en is toch een icoon uit deze tijd. Ik ben de tel echt kwijt geraakt, hoe vaak ik hem solo heb gezien (hier staan de verslagen wel tussen), maar de laatste keer is toch ook alweer zeven jaar geleden. Dus het mag best wel een keer, ook al is het weer in die grote vergaarbak van een AFAS Live in Amsterdam. Ja, dan moet ik eigenlijk ook Porcupine Tree meerekenen (in 2022 nog in Ziggo Dome), want dat is ooit ook begonnen als een solo vehicle van Wilson, zoals hij vanavond nog maar eens uitlegt. Ja, hij was te bescheiden om onder zijn eigen naam werk uit te brengen en toen verzon hij maar de fictieve band Porcupine Tree, dat later meer een echte band werd. Ondertussen zijn we al vele jaren verder, waarbij Wilson vooral actief is als zichzelf. Wilson wordt wel wat zachtmoediger misschien. Natuurlijk, hij houdt van pop en softe prog en dan hoop je op veel meer stevig werk op de laatste platen, maar je weet ook dat het live wel weer een enerverende ervaring zal zijn. Uitgaande van dat vorige concert hier dan, dat gewoon niet misselijk was. Op maar weer met de trein naar Amsterdam…

Ik twijfel nog even of ik niet gewoon lekker rustig achterin ga hangen, maar ga drie kwartier van tevoren toch maar klaar staan op rijtje 20 in het midden of zo. Geen foto’s op verzoek van meneertje Wilson, zo lezen we groot op het witte doek achter het podium. Ergens wat flauw, want je betaalt bijna tachtig euro, reiskosten en drank niet meegerekend, aan de andere kant ook wel eens fijn om iedereen aandachtig te zien genieten en geen rijen telefoons voor je neus te zien de hele tijd. Fijn dat de meesten zich er ook aan houden dus. Geen foto’s hier vandaag dus, net zoals toen met Porcupine Tree.

Wilson blijft toch een druk mannetje met grote projecten, naast zijn mix- en productiewerk voor andere artiesten. Er is dus een nieuwe plaat uit met The Overview, dat je ook wel mag zien als een project of rockopera. Het wordt hier gelijk maar helemaal als eerste gespeeld. Bijzonder is het samenspel met de adembenemende visuals geprojecteerd op het grote doek achter. Daar word je mooi in meegezogen, althans daar wat meer vooraan het podium dan. De prachtige animaties/visuals geven veel meer diepgang aan de muziek, dat op de plaat dus doorgaans wat soft of weeïg is. Je moet er net zin in hebben allemaal, maar vanavond valt het goed bij mij in deze live-setting. De visuals omsluiten dan ook mooi het thema van die laatste plaat, over het bekijken van de aarde vanuit de ruimte. Ik ben zelf wat te nuchter voor die boodschap denk ik, maar beeld en geluid vormen een prachtig schouwspel. Hier klinkt dat hele album ook wel echt goed live. Het hele ruimtelijke thema wordt ook wel mooi omgeven door de spacy synths van Adam Holzman (en Wilson zelf), ik denk essentieel voor dit geluid. Holzman (1958) is een stille kracht achter dit alles denk ik, nog gespeeld met Miles David in de jaren tachtig. Gaat al een tijdje mee en een vaste kracht bij Wilson. Maar goed. The Overview dus, beide delen worden prachtig gespeeld, met een paar kleine stevige (proggy) stukjes, maar vooral drijvend op spacy sferen dus. Na deze 42 minuten (op de plaat dan) zijn de heren al weer moe en toe aan een pauze. Kan me voorstellen dat je dat met zo’n lang optreden nodig hebt, maar de 20 minuten pauze voelt veel langer aan.

Na de pauze duiken we dieper in de uitgebreide catalogus van Wilson, die natuurlijk een letterlijke schat aan materiaal heeft liggen waar hij uit kan putten. Grotendeels wordt dezelfde set gespeeld elke avond, maar er zitten hier en daar wat andere nummers tussen, dus het blijft altijd afwachten. “The Harmony Codex” is het mooi uitgewerkte titelnummer van het gelijknamige album uit 2023. Met beeld er bij spreekt dit nummer ook veel meer trouwens, waanzinnig die visuals. Wilson speelt het met Holzman in het begin, logisch, het is behoorlijk synth-driven werk. Het album is van vrij recent nog, dus daar wordt ook wel meer van gespeeld. Ook logisch. Later komt er ook het fijn proggende “Impossible Tightrope” van voorbij, sowieso het meest opwindende van dat album. “King Ghost” is van The Future Bites (2021), het album dat me echt weinig deed, en misschien is dit nog niet eens een slechte keuze. Alhoewel. Heel erg blijft het niet hangen verder, met ook wat zoetige sfeer. Enfin. Gelukkig breekt het dan echt los met “Luminol”, een van mijn favoriete progkneiters met het geweldig dikke baswerk van Nick Beggs (The Mute Gods, Kajagoogoo). Kijk, zo gaan we de stevige kant op. Genoeg mooie sfeer, er mag ook dikker gerockt worden jongens! Het geluid staat hier nog een beetje rommelig voor mijn gevoel, komt deels ook door de drums van Craig Blundell. Of hij speelt iets minder strak vanavond of er klinkt ergens een wat gekke echo doorheen, waardoor het soms niet 100% strak in de maat klinkt. Blundell is toch zeker geen koekebakker en speelt de proggy stukken behoorlijk goed, zou je zeggen. Uiteindelijk went dat drumgeluid wel, maar het is wat gek. Van dat The Harmony Codex-album wordt “What Life Brings” hier dan weer achter gegooid, wat naar eigen zeggen van Wilson ook meer een popnummer is. Ja, daar houdt ie ook van dus, maar ik vind ze niet altijd even sterk. Deze is wat ook over de zoete rand, maar vooruit. Wel grappig hoe hij dat zelf allemaal goedpraat. Of er ook mensen in de zaal zijn die hier per ongeluk zijn? En dan bedoelt hij of iemand samen is met vriend of familie, zonder de muziek goed te kennen dus. Ja, er komen niet alleen nummers van 20 minuten voorbij hoor! De volgende duurt maar 4 minuten! Wilson heeft toch een fascinatie voor lange nummers en dat begrijp ik maar al te goed. Zeker met wat afwisseling tussen tempo, sfeer, diepte en kracht zijn die lange prog-operaatjes natuurlijk erg smakelijk. Om ze zo live zo goed uitgevoerd te zien en horen worden is simpelweg fantastisch.

Zijn liefde begon lang geleden dus met Porcupine Tree, zijn solowerk met fictieve band, dat later daadwerkelijk een band werd. In de jaren negentig kwam hij voor het eerst optreden buiten de UK in (notabene) Uden in ons land (in 1994 waarschijnlijk, met naar verluidt slechts 40 bezoekers, kijk hier dan!), nog steeds wel een zaal waar progrockers optreden overigens. Uit die tijd stamt “Dislocated Day” (1995), een mooi kijkje in het verleden naar hoe het allemaal begon, en ook opvallend veel gitaarwerk van de meester zelf hier. Ook apart hier de onderonsjes van Wilson met Blundell op drums tijdens het nummer. Geen idee waar dat nou over ging. Wilson heeft er wel lol in, zo lijkt het vanavond. Dirigeert en wuift soms met zijn handen mee met de muziek. Dat hij de tekst dan vergeet in het begin van “Pariah”, vind hij zelf ook enorm lollig. Het nummer doet me altijd wat minder eerlijk gezegd, maar gaaf hoe zangeres Ninet Tayeb op de achtergrond op het grote doek meezingt. De show van Wilson zit uiteraard piekfijn in elkaar, alles keurig op elkaar afgestemd. Niet alles heeft een video op de achtergrond, maar wel het meeste. In zo’n totaalshow als deze is het dan juist wat gek als er een paar keer geen video achterop verschijnt, dat voelt dan wat kaal, maar verder streeft Wilson uiteraard weer naar de ultieme perfectie en de ultieme beleving voor het publiek. Slaagt ie uitermate goed in. En als er dan iets fout gaat, zoals een pedaaltje wat in de verkeerde stand is geschoten of zo, lost Wilson het wel grappend op dat het fixen van het euvel door de roadie het beste stuk van de avond is. Wilson is dus ontspannen, net zoals het rustige publiek, dat een enkele keer wel een beetje los komt, zeker bij de wat dikkere prog-stukken. Gejuich na wat dik soleerwerk van Randy McStine, die het best aardig doet, ook al vind ik het materiaal en solo-stukken op zijn gitaar niet altijd even bloedje spannend. Maar goed, het gaat dus alle kanten op vanavond in de goede zin van het woord, zonder dat je er altijd erg in hebt. Zo trekt “Abandoner” van het Insurgentes-album uit 2008 (officieel zijn debuut-solo), na het fijne proggy “Impossible Tightrope”, mij ineens mee in een poeltje van emotie. Het ontwikkelt zich natuurlijk ook bloedje mooi, wat een prachtnummer is dat uiteindelijk toch. Het is de opmaat naar een lange finale met lange nummers en zeker meer dan tweeënhalf uur aan zuivere speeltijd. Mooi hierachter wordt gestart met “Harmony Korine”, een klassieker van datzelfde album, waarbij Nick Beggs op zijn Chapman Stick speelt, gaaf is dat toch. Nog een stuk ruiger gaat het er aan toe met van het “Vermillioncore” van het 4½-album uit 2016, met een domweg epische ontwikkeling en finale.

Mooie afsluiting van de reguliere set en opmaat voor de toegift, ook al dreigt het veel later te worden dan de eerder aangekondigde 22:30 als eindtijd. Beetje de trein in de gaten houden dus, maar ik blijf toch maar even staan voor de prachtige toegift, met nog de gave lange prog-opera “Ancestral”, van het geweldige Hand. Cannot. Erase.-album uit 2015. Het nummer beukt zo mooi door in het tweede gedeelte, wat ronduit spectaculair klinkt live. Natuurlijk. Check hier hoe dat 5 jaar terug live klonk. Volgens Wilson de perfecte afsluiters van de avond, speciaal geselecteerd om de avond mooi af te ronden. Daaronder ook de melancholische of wat trieste, maar mooie afsluiter (zoals vaker als afsluiter gespeeld) “The Raven That Refused to Sing”, waar ik een beetje een haat/liefde-verhouding mee heb. Soms kan ik het over de top zoet vinden, maar vanavond ben ik in de stemming. Met de animatie op de achtergrond is het toch wel weer prachtig.

Afgelopen. Gejuich. Inmiddels loopt het richting elven. Tegen 22:55 probeer ik maar eens weg te komen en dat is nog best lastig als het flink druk is. Om 22:59 loop ik toch al naar buiten, trek daadwerkelijk nog een sprintje, en haal zowaar de trein van 23:02 nog. Wat een opwinding allemaal. Het was sowieso een mooie achtbaan aan emoties die Wilson ons voorschotelde vanavond, en dat laat mij ook niet onberoerd, ook al heb ik Wilson al zo vaak gezien. Ook al ben ik een nuchtere jongen. Over zeven jaar staan we hier vast weer met z’n allen.

Zie ook de betere verslagen van: OOR / Trouw / Lust for Life / Podiuminfo